PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
Ediltrudis Noguera

  JASYJATERE REHEGUA - MITOLOGÍA - ESCULTURA DE EDILTHRUDIS NOGUERA


JASYJATERE REHEGUA - MITOLOGÍA - ESCULTURA DE EDILTHRUDIS NOGUERA

JASYJATERE

CERÁMICA POPULAR PARAGUAYA - MITOLOGÍA GUARANÍ

ESCULTURA DE EDILTHRUDIS NOGUERA


Por cierto, el Jasyjatere solo se hace sentir por la siesta, aunque no se deja ver por nadie, porque, desde luego, posee magia. Dicen que cuanto más agudamente silba, es cuando se encuentra más lejos; por el contrario, cuando oímos su silbo muy débil, es porque está inmediatamente a nuestras espaldas.

Ciertamente, entre niños es donde más a gusto se encuentra; para andar entre ellos, dicen que se convierte en el pájaro chochí, se mezcla con las demás avecillas, come con ellas, y es exactamente como ellas. Cuando se acerca a los sitios donde se reúnen los niños, se torna muy manso; solo por esto podemos saber cuál es Jasyjatere en la bandada. Notoriamente es el más sosegado y cariñoso, pues desea que alguno de los chicos se le aproxime; así anda hasta que a uno de ellos se le van los ojos hacia él y se le acerca con intención de atraparlo. Dicen que entonces el Jasyjatere vuela un poquito dentro de la ramazón, y va a posarse apenas más allá. De tal modo el niño se olvida de todo y va tras él, monte adentro; y cuando ambos están en la espesura, Jasyjatere se hace ver tal como es: un niñito blanco de piel, de rubia cabeza y ojos celestes, dicen que con un bastoncillo en la mano.

Después de verlo, el chico atraído se alegra, encantado. Por su parte, Jasyjatere hace todo lo imaginable para divertirlo, cada cual más simpático. Le hace un hueco en la camisa y le carga frutos maduros de guavirá, pacurí, guaviyú y güembé; luego se transforma en mariposa, para hacer reír al compañerito, o suben los dos a lomos de tapires o jaguares, columpiándose, además, en gruesas lianas. Dicen que en el agua el Jasyjatere usa su magia y va con el niño para embadurnarse con el barro cuya virtud es hacerlos invisibles, y por tanto, cuan-do salen cubiertos de ese fango, nadie ya los ve. En ese estado van ambos a burlarse del puma y hacen toda clase de travesuras; después, para que estén más acompañados, Jasyjatcre va y toca con su vara cuanto huevo encuentra en los nidos, y en el acto rompen el cascarón multitud de pajaritos y se ponen a revolotear alrededor de ellos.

Por último, dicen que Jasyjatere besa a su compañero en la boca, y ahí se acaba el contento: cuentan que nadie soporta su beso, porque hace que los niños desfallezcan y pierdan el habla. Entonces Jasyjatere, al ver el triste rostro del niño callado, lo abandona ahí mismo, en el gran centro del bosque, y él sale y se va lejos a buscar otro niño a quien raptar.

 

 

 

JASYJATERE REHEGUA

Jasyjatere ningo asajekuénte voi oñeñanduka, katu ndojechaukái mavavépe. Ituñe’ênte ñahendu, katu upéva ipaje voi. Otuñe’ẽ mbaretéramo ndaje, Jasyjatere mombyryeterei oîgui hínante; ha la kangymi ñahendu jave otuñe’ẽ katu, ñande kupetépe oĩgui hínante.

Jasyjatere ningo mitã ndive la ovy’ave. Ha oike haguã ijapytepekuéra ndaje, ha’e oiko guyra chochĩramo. Oiko umi guyra'i ndive, okaru hendivekuéra, ha'ekuerachaiténte avei. Upéi ãga osẽvo mitã oĩhápe ndaje, oñemomansoiterei ha'e; upéare ikatu jaikuaa chupe mávapa hína la apytépe. Ha'éntema ndaje la guyra'i imansove ha ikunu’ũvéva, oipotágui peteîva mitã oja hese hína. Ha upéicha oiko, hesaho peve hese la mitã ha oja hese ojagarra haguã. Ha upépe ndaje Jasyjatere, ova'imi chugui la mba'e rakãre ha oho jey opyta aguĩete upégui. Upéichape la mitã hesarái opamba'égui ha oike hapykuéri la ka'aguýre ohóvo. Ha mombyry porã oike rire hikuái, Jasyjatere ojehechauka chupe ha'ehaichaite: mitãmi pire morotĩ, akã sa'yju resa rovyete. Ha ipópe ndaje oguereko peteĩ vastónmi.

Ohecha guive chupe, la mitã hendivéntema ovy'a, oñenkanta hese. Ha Jasyjatere katu ko’ýte ojapo ichupe opáichagua vy’arã, iporã porãvéva. Okarga chupe ikamisa ruguáipe guavira aju, pakuri, guaviju, líma ha guembe aju. Upei Jasyjatere oiko panambíramo, ombopuka haguã la iñirũme, ha upégui ojupi hikuái mborevi ári, terã jaguarete umía ári ha upéi otorore hikuái ysypo poguasu ári. üramo ndaje Jasyjatere oiporu ikurundu ha oteo iñirũ ndive omoĩ ijehe hikuái tuju de virtu, ha osẽvo upégui ndojekuaavéi hikuái, mavave ndohechavéi chupekuéra. Ha upéicha oĩháme, oteo hikuái oñembohory lei rehe ha ojapo opamba'e akãhatãrã. Upéi, hetave haguã hikuái, Jasyjatere oho omboja ivastón guyra rupi'a ojuhúva haitýpe rehe, ha konenéipa osẽma guyra'ikuéra oveve mitã’ikuéra ndive.

Ha ipahaitévo ndaje Jasyjatere ohetũ la iñirũme, ijurúpe, ha upépe opa la vy'a. Ha'e oporohetũramo ndaje ndaipóri oaguantáva. Upéa omokangypa ha omoñe’ẽngu la mitãme. Ha Jasyjatere, ohechámaramo la iñirũ hovasy opytávo, oheja rei chupe upépe, ka'aguy guasúpe. Ha ha'e ohasa, oteo mombyry oheka ambue mitã oguerokañy jey va’erã.

 

 

Fuente: MITOS Y LEYENDAS DEL PARAGUAY MESTIZO (GUARANÍ - ESPAÑOL)

Compilación y versión al español: FELICIANO ACOSTA, DOMINGO ADOLFO AGUILERAy

CARLOS VILLAGRA MARSAL

Comparecencia : CARLOS VILLAGRA MARSAL

Prólogo : FRANCISCO PÉREZ MARICEVICH

COLECCIÓN CULTURA POPULAR Nº 3

Dirigida por Carlos Villagra Marsal

©  DIARIO POPULAR. Avda. Mcal. López 2948, Asunción, Paraguay

Telefax: 603 400 R.A. redaccion@mm.com.py

© FELICIANO ACOSTA, DOMINGO ADOLFO AGUILERA, CARLOS VILLAGRA MARSAL

© Editorial SERVILIBRO

Telefax: (595-21) 444 770

E-mail: servilibro@gmail.com

Web: www.servilibro.com.py

Dirección Editorial: Vidalia Sánchez

Asunción, del Paraguay, mayo de 2010

 

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

 

 

VISITE LA GALERÍA DE OBRAS

DEL MAESTRO LIVIO ABRAMO

 

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

CAMINO A MISIONES

Dibujo a lápiz de 35 X 24 cm. - Año 1961

 

 

Fuente: LIVIO ABRAMO - 133 OBRAS RESTAURADAS

Edición de EMBAJADA DE BRASIL 

y el CENTRO DE ARTES VISUALES / MUSEO DEL BARRO 

Fotografía: MARCIAL BARNI

Diseño Gráfico: CELESTE PRIETO/ OSVALDO SALERNO 

Cuidado de la Edición: HUGO DUARTE MANZONI

Para compra telefax: (595 21) 607.996

Asunción - Paraguay. Junio, 2001.

 

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

 

 

IMÁGENES DE NUESTRO HERMOSO PARAGUAY

 

 

 

Fotografía de FERNANDO ALLEN

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

(Hacer click sobre la imagen)

 

 


 

Como se vería esta obra en tu Sala?

Selecciona un color de la pared:

JASYJATERE REHEGUA - MITOLOGÍA - ESCULTURA DE EDILTHRUDIS NOGUERA






Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
FOLKLORE,
FOLKLORE, TRADICIONES, MITOS Y LEYENDAS DEL P
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA