PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
PEDRO ESCURRA FRANCO

  DAVID GALEANO OLIVERA - Por PEDRO ESCURRA FRANCO


DAVID GALEANO OLIVERA - Por PEDRO ESCURRA FRANCO

DAVID  GALEANO  OLIVERA

ÑANE   RETà  RUVICHAITE PYPORE

Hai popaha

PEDRO ESCURRA FRANCO


DAVID ABDÓN GALEANO OLIVERA. Táva Paraguaýpe, 18 jasykõi 1961 arýpe. Ko’ã che ñe’ẽ ndaha’emo’ãi ñe’ẽkele’e, ha’etahína ahechñava ha añandúva, jehechakuaamínte. Ñane retãpýre, opaite hendápe jajuhukuaa mbo’eharapavẽ  rapykuere. Ndaipóri táva omohembýva’ekue, opavavénte oguereko hembiapokue, imba’ekuaa avañe’ẽrehegua,  hetaite ary oikundaha umi ñane retã rapekuéra ombojajúva umi táva ojuehe. Taha’e tapehũ térã umi tapepytã. Tuju térã yvyku’íre. 


Ohohápe oheja Ateneo de Lengua y Cultura Guarani poyvi ha pe kuatiratã oñemoaranduhaguére hendive umi kuimba’e ha kuña oikuaasevéva guaraní ñe’ẽ. Oguahẽ katuete umi oñehenoiháme. Ha’e pe JANO oje’eha, gua’umombe’úpe jahecháva, ymaiteguare, ohechapaitéva peteĩ jereguasúpe. Mokõi ava akã oguerekógui ijehe.


Upéicharupi Ateneo opu’ãporã  ha ndo’áiri, jepérõ hetáma ojetyvyro, okáiguio ha hyepýguio. Tova’atãko oĩ ñande apytépe ojejapohaḡua umi naiporãiva ñane retãre.  Guarani rapére jajuhukuaa ñe’ẽeirete ha umi ñe’ẽjuky ñe’ẽteete apytépe. Joparajehe’a ome’ẽ umi oñeme’ỹva’erã. Ombo’yrei oipe’a mborayhu avañe’ẽgui. Joparajehe’a ha’e peteĩ tape neguenohẽva guaraní ñe’ẽgui. Ñande tujáma ñañombotavyhaḡua.


Ñane avañe’ẽ ha’ehína ñane retã ãngañe’ẽ. Tetã oikove. Ava oñemboheta mbeguekatúpe. Ñande retave ha hetave oĩ oñe’ẽva guaraní ñe’ẽme. Yvateguánte ombou ñandéve avañe’ẽ ha guaraní rayhupápe. Yvategua ohechakuaa oĩha tekotevẽ umi pytyvõhárare. Nomanomo’ãi ñane retã ha pe iñe’ẽ marangatu oikovéta opápeve yvora.


Osẽnte avei ñande yvýpe, umi ava ohayhu asýva Hetã Paraguaýpe ha pe iñe’ẽmíme. Aréma ñane retã oheka ha orairõ pe tekosã’ỹ mayma tetã apytépe. Ñande jopy pe tekotevẽ. Tetãygua ry’ái umi ñane mba’epotáre. Ojapo 50 ary, sa’i oĩva’ekue umi oñemoaranduséva’ekue avañe’ẽme.


Ñane ñe’ẽningo omanómakuri, oje’e. Ha tetãygua oikove ha hekove ñe’ẽ avei. Nde rekove ko ñe’ẽ rapykuéri ndohomo’ãi mamove, oje’e. Reíete neakãrakúta hese. Okahárare ndaipóri tekombo’e  guaraní ñe’ẽre. Péva ha’e tekotevẽ tuichaitereíva’ekue. Sa’ínteva’ekue umi ohechakuaáva. Aréma ñane akãhatã guaraní ñe’ẽre.


Mayma yvypóra ohecha ypýva mbo’eharapavẽ David Galeano Olivera pe mbo’ehao kotýpe ohechakuaa katuete oĩha peteĩ karaiguasu renondépe, oguerekóva pokatu iñe’ẽme, avañe’ẽ ombo’évo. Katupyry oguerekóva tuicha, omba’apo ha oñemomýi mba’ekuaa oipyguarávo, ko’ẽmboyve guive ohasápeve pyharepyte.


Ombo’ekuaa, imba’ekuaa ipypuku, hendaitépe omyesakã umi oñeikotevẽva, ohechukakuaáva  guaraní ñe’ẽ ikatuha oñemomýi umi ñe’ẽ imbaretevéva ykére ko yvyapére. Ja’ekuaa ko’áḡa, reiete ojejuru’o guaraní ñe’ẽre umi ohayhu’ỹva hetãme.


Heta mba’eporã oguereko ñane retãre oñeñongatúva. Ha umíva apytépe oĩhína ko ñane ñe’ẽ guaraní. Papa Francisco oguerohorývo umi kuña ñaneretãyguápe, ohechakuaa kuñaha pe oñangarekóva tetãmba’ekuaáre  ha ñane avañe’ẽre. Ko’aḡapeve jaguereko kuña ipyapýva, jepérõ pe Tetãakãguasu hesarái tetãyguágui. Máva he’ikuaa Papa Francisco  ndoguerohoryhái ñane guaraní ñe’ẽ.


Mbo’ehára David, tapiaite ojepovyvy umi avañe’ẽ rapokuápe. Tavarandúre, ojapysakaháre oiko oguenohẽ techapyrã, ohaíva arandukápe. Hendive ikatu ñamba’apo ñaneretã ñe’ẽteére. Ohechukáva ñepytyvõme.


Opaichagua mbo’ehára ñaĩhína guaraní ñe’ẽre. Ikatupyrýva ñe’ẽtekuaápe térã ñe’ẽporavopyrépe. Oĩko avei ikatupyrýva ñe’ẽhasápe térã umi ñe’ẽhaípe. Ko’ã mba’ekuaajejapópe avei ikatupyry mbo’eharapavẽ David. Ohayhuporãgui ñane ñe’ẽ guaraní ojapoporã katupyrýpe umi hembiapo techapyrãmemetéva. 


Avañe’ẽ mbo’ehára katuete ohayhúne hetãme. Tetã Paraguay ñe’ẽ ombo’ehína. Pévare ha’ete pe ñañanduvéva ñaneretãme. Avañe’ẽ ñembo’e ha’e peteĩ tekotevẽ guasu. Heta ñande rapicha ava oiko oñeporandu mba’érepa oñembo’e  guaraní ñe’ẽ. Hasýkohina jajehekýihaḡua tavýgui.


Mayma tembiapoporã ojejapóva katuete ohupyty opaichagua jehechakuaa. Umi mba’eporã apoha pya’eve oñemomombyry umi tekotevẽgui. Hi’arandu’ỹvape ḡuarã mbo’ehára guaraní ndaha’éi mba’eveguasu. Hetamba’eporã nahesakãi ko’ã yvypórape.


Mbo’ehára guaranímante oitavy’óva’erã umi ava tavy ñembotavýpe. Ñane retãpýre, opaite ára, oñeha’ã mbo’ehára guaraní, oikohatãhína oñemyesakãporãvehaḡua opamba’ekuaa.


Mbo’eharapavẽ David Galeano Olivera omyakã ha omotenonde Ateneo de Lengua y Cultura Guaraní rembiapo iñasãiva ñane retã Paraguay ryepýre ha ko yvoráre avei. Tembiapoporã oñemoneĩva ojapo Ateneo.


Ñane ñe’ẽ  guaraní oguereko  peteĩ mburuvicha guasu katupyryete, ojapóva tekombo’e  hendaitépe Ateneo rupive, mayma mbo’ehaópe.  David Galeano Olivera, aréma omba’apoporã avañe’ẽre. Guaraní mbo’ehararãme ojehupytyka arandueta jahupytypa’ỹva oguerekóva ñane guaraní ñe’ẽ.


Guarani ñe’ẽ ha’e ñande reko rapoite ha pe tuichavéva ha ipukuvéva. Guaraní mba’ekuaa ndaikatúi ñamboyke nipe ñamombo ñandejehegui. Jahayhúrõ ñane avañe’ẽ katuete ñamba’apóta Guarani rayhupápe. Ñe’ẽ guarani’ỹre tetã Paraguay ndaha’emo’ãi pe tetã Paraguay. Jahechakuaáne.


Mbo’ehaovusu rembiapo jaikuaaporã. Mbo’ehaovusu Ateneo de lengua y Cultura Guaraní rembiapo ohupyty 100 távape ñane retãpýre ha heta tetã ambuépe.  Ko’ã  mbo’ehaovusúpe jajuhukuaa mbo’ehára David Galeano Olivera rembiapokue ojepurúva ha ñanembokatupyrýva. Mayma avakatu ohechakuaa ha ohechaporã mbo’eharapavẽ David Galeano Olivera rembiapo. 


Ñane retãpýre ikatu jajuhu David Galeano Olivera rembiapokue. Umi tapỹime, oĩ katuete oñemoarandúva avañe’ẽme. Ojuhúva pytyvõ  umi kuatiáre temimbo’épe ḡuarã ohaíva’ekue mbo’eharapavẽ. Ha’e ohohápe ha ha’e ohejahápe peteĩ aranduka ohejahína mba’ekuaa Ateneo rérape avei.


Tetã Paraguy ñe’ẽ ha’e avañe’ẽ, ha’evahína karaiveñe’ẽ, guaraní ñe’ẽre ñañe’ẽñaína. Ere’eréva. Ja’ekuaa avei pe avañe’ẽteete eirete ha’e ñande mbopy’arorýva pe  guaraniñe’ẽre. Avañe’ẽkuaa ome’ẽ avei ñandéve pe vy’apavẽ. Mayma mbo’ehára imba’ekuaa apytépe oguereko mborayhu añete karaiveñe’ẽre. Oñongatu pe ikorasõme.


Jahahápe jajuhukuaa jeguerohory David Galeano Olivera-pe ḡuarã.  Techakuaa chupe iñasãi opaitehendápe. Guaraní tendota oñohẽva ty’ái, ikane’õ’ỹva. Oho ha ou ojapyhara opaite táva ojuhúva henonderãme. Sapy’ánte peteĩ árape oĩ mbohapy tendápe avei oñe’ẽhaḡua mbohapy atýpe ñane retã ñe’ẽre.  


Ja’ekuaa hetaha oĩ hendive mbo’ehára katupyry oipytyvõ mbaretéva chupe Ateneo oiko imbaretehaḡua. Umi tekombo’e ñane retã  Paraguaýpe, pe guaraní ñe’ẽ’ỹre ndaha’éi tekombo’e. Ñande jaikuaáva hendive jaikuaave. Ñe’ẽ jahayhúva hendive jahayhuve. Umi mbo’eharakuérante  oguereko chupe motenondeháramo, omyakãsãgui pe arandu avañe’ẽ mba’éva. Añete. Avañe’ẽ mburuvicha guasu. Ñemoirũñepytyvõme mayma mbo’ehárandi guaraní ñe’ẽ ñepysyrõme.


Ateneo de Lengua y Cultura Guarani ha’e peteĩ yvyty puku yvate ojepysóva ñane retãpýre. Ojehechapaitéva. Omyakã yvatete mbo’eharapavẽ David. Ta’ãnga. Pe yvytytýre iñapesã umi mbo’ehára, ikatúva oguejy térã ojupi oĩháme tekotevẽ. Mbo’eharapavẽ tekotevẽ ojupive yvatégotyo. Hetave ouhína hembiaporã ñane avañe’ẽre.  Guarani rapére ñambyatýne jahávo umi avañe’ẽ rayhuhára. Aguyje.

 

 

 

 

ÁRA  PYAHU  JOYKE’YKUÉRA.

(al Virtuoso Maestro David Galeano Olivera)

Ñe’ẽhaihára:Pedro Escurra Franco. 


De todos los valles

vuelan como palomas,

las bolillas blancas,

limpias y puras,

llenas de esperanzas,

para las almas maestras

con nuevos hombres emergerán,

con las piedras ya talladas,

hacia una nueva hermandad,

que en los valles trabajaran,

sociedades se renovaran,

las igualdades de oportunidades

se buscaran como una nueva alianza,

en una  plena libertad,

crecerá la fraternidad.

Todos los valles labraran

una nueva mentalidad,

para que el país sea patria,

nueva cultura laboral,

gran disciplina personal,

en una organización sana,

que por sus frutos se medirán.

Ára Pyahu Joyke’ykuéra,

por todos los valles caminan,

con la antorcha de la solidaridad,

generaran las causas buenas,

los trabajos se multiplicaran,

los ideales se realizaran,

las realidades mejoraran,

porque hay metales que brillan más,

en silenciosas tareas,

los perfeccionamientos avanzan ya,

porque las piedras brutas

 llegaran a ser refinadas,

en gigantescas luchas,

cada quien consigo mismo harán.

Los hermanos dejaran sus propias huellas,

por la armoniosa unidad,

las promesas realizadas,

aumentaran más y más,

Aguyje. Ára pyahu joyke’ykuéra.

 

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

DAVID GALEANO OLIVERA en PORTALGUARANI.COM

(Hacer click sobre la imagen)

 


Imagen extraída de: cafehistoria.ning.com


 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA


(Hacer click sobre la imagen)






Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS
ATENEO
ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI
REPÚBLICA
REPÚBLICA DEL PARAGUAY...
LIBROS,
LIBROS, ENSAYOS y ANTOLOGÍAS DE LITERATURA PA



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA