PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
MARIO RUBÉN ALVAREZ BENITEZ

  ÑE’Ẽ APYTERE, 2007 - Poesías en Guaraní de MARIO RUBÉN ALVAREZ


ÑE’Ẽ APYTERE, 2007 - Poesías en Guaraní de MARIO RUBÉN ALVAREZ

 ÑE’Ẽ APYTERE

 

Poesías en Guaraní de MARIO RUBÉN ALVAREZ

(POEMARIO BILINGÜE – Castellano-Guarani)

 

Editorial Servilibro,

Dirección editorial: VIDALIA SÁNCHEZ

Diseño de tapa: CELESTE PRIETO

Asunción-Paraguay

Noviembre 2007

 

 

ÍNDICE

I: Iha’arõmby/ Kĩrĩrĩ/ Guyra saite/ Ñe’ẽ apytere/ Tatapu

II: Yvy’ỹ Cielito/ Ko’ẽ rekávo/ Chokokue ruguy/ Jatevu/ Ko’ẽrõ/ Mboriahu mano/ Tetã rapo pyahu/ Tupã mitãmi

III: Techaga’u rata/ Yvága Potrero Yvaté/ Che sy rovetãme/ Ñasaindy pore’ỹme/ Ahátamante che sy

IV: Yvága yvypegua/ Cielito mborayhu/ Hoky jeýva/ Mbaraka ysapy/ Vy’a reruha

V: Y memby
 

 

I

 

 

IHA’ÃRÕMBY

Toúna ñe’ẽ,

ñane retã apére toguata,

óga kapi'ípe toguahẽ,

táva guasu tohuguãitĩ,

toy'u ysyry satĩme,

topytu'u yvyra guýpe

opa rupi taisarambi,

toikuaa ñembyasy rova,

tomyendy vv'a rata,

tomombarete mborayhu,

toikytĩ kyhyje sã,

tomoirũ py'a guasu,

mitã resa tomokã,

kyse ha mboka tomuña,

tornyakã purahéi,

ñaña ruguái toisu'u,

toúna ñe’ẽ,

ára pyahta togueru,

tomondoho tesay,

tombogue py'a rasy,

tombopuka panambi,

tomoheñói ko’ẽ pepo,

toúna ñe’ẽ

ha kĩrĩrĩ pukuete pytu

toso, topa, tomanoite.

 

KĨRĨRĨ

Kĩrĩrĩ,

aretéma kĩrĩrĩ

opoñy ñande ruguýre,

oguata ñane kũ ári,

ojokua ñande ahy’o,

ñande pytu,

ñande pypore.

 

Kĩrĩrĩ opuka ñande rehe,

oñembohory ñande pirére,

kyhyje tukumbópe ñanenupã.

 

Kĩrĩrĩ héra,

oikove,

opa rupi oguata,

hesa omongaru,

oiko ojapysaka.

 

Ha katu oikua’ỹre,

hesa’ãme,

ñe’ẽ hata omongakuaa.

 

Ko’ẽrõitema

kĩrĩrĩ ikusuguéta.

 

 

GUYRA SAITE

Aheka pe ñe’ẽ

hakua,

haĩmbe,

ipypuku,

hesãkã,

hyakuã põrãva.

 

Yvyytu rembére,

kuimba’e ry’áipe,

ka’aru kĩrĩrĩme,

kuña resa’ãme,

ko’ẽju rakãre,

mitã pukaykére,

opa rupi aheka.

 

Ha’e katu

cherechávo añemboja,

ku guyra saitéicha,

oipysóma ipepo,

araíre opu’ã.

 

Oiméneku oimo’ã

aipota ipurahéi

añapytĩ haguã ipu sakã

che py’a sãre.

 

Nahániri: ajuhusemínte ichupe

vy’a ru’ãme,

tesay paguépe,

romuña haguã

ára pytu oñondive.

 

 

ÑE’Ẽ APYTERE

Ne ñe’ẽ, pytumbýgui, irũ,

ahendu, ahecha, añandu,

arareíre, kane’õ’ỹre, oñenupã,

ojepota ikangy ha okĩrĩrĩ.

 

Oñeha’ãrõ osoite ipepo sã,

taikusugue umi ikangue,

tomanoite heságui ko’ẽ rendy,

avive omombáy ñane retã.

 

Oiméne sapy'ánte ikangy,

tesay nde rova mbyte oheka

ha katu kangy rata sununu

nomondohói ne kũ py'a guasu.

 

Ne ñe’ẽko urunde’ymi apytere

itáicha hatã, hapo pypuku

ha mbeguekatúpe omyenonde

hesakãmava ohóvo ára pyahu.

 

 

II

 

YVY’Ỹ CIELITO

Mamo píko nde Cielito

oime ore yvyrã ohopa,

aretemángo tesaýpe

juku'ápe romuña.

 

Ha'etéku sapy'ánte

roguahẽtamava chupe

ha ore póguima Cielito

oveve jey orehegui.

 

Oréko ro'e Cielito

Ñandejára jepeve

hesaraíha mboriahúgui,

ore añóko ropyta.

 

Umi ore ruguy oipytéva

Paraguaýgui, mombyry,

ore sãso ndoipotáiva

Cielito oiko ore nupã.

 

Iñapysẽmarõ hína

roha’ãrõva arete

oúma mbokapu ore ári,

ore juka, ore mosẽ.

 

Kogatyrã rohekáva

ndaikatúi rohupity:

umi heta oguerekóva

oipota ha oipotave.

 

Ore avei roñotỹséva

manduvi ha avati,

rojuhuse yvotytýpe

ovevérõ panambi.

 

Araka'épa Cielito

oguéta oréve pytũ

hasypeve rohechávo

ore yvy teépe ko’ẽ.

 

TETÃ RAPO PYAHU
 Nde vállegui mombyry

kĩrĩrĩhápe reñeotỹ

ndereguerekói kurusu

ñanámante ndeaho'i.
 

Pedro Ignacio Gamarra

aretémango nde rekañy:

mamóiko ogue nde pypore

aváiko oñotỹ umi nde resa.
 

Ãgã peve ne kuimba'e

okañytéva upe ne ã

ha,  pérupi,  kyhyjpópe

oje'éiniva rejejukaha.
 

Remongúigui mborayhu

remoheñóigui tekojoja

remotenondégui ndeichagua

nde pypore oñemboje'o.
 

"Ãgãnte oguahẽne avei

pende rekávo kyse akua"

ndaje mburuvichápe ere

oĩmbámarõ arde kuararã.
 

Aníke reimo'ã rei

nde ruguy oñeñohẽha

opáyma ohóvo py'a nandi:

yvyguio ípytuhẽma sãso.

 

 

TUPÃ MITÃMI

Péina ãgã Tupã mitãmi omano

hetekuemi mésa ári ojepyso

kuimba'emírõ ijao ha ijyvoty hovyngy

kuñamírõ katu hovyngypaite

 

tataindy karai ipópe oĩ

avei pindo hovasapyre kurusu

mborayhu ojerégui hese

haku asy gueteri hova

 

sy imemby manova'ekue

ijypýpe mbeguemi oñemboja

ipópe omoĩ yvoty ryakuãvu

hapichamíme oguahẽvo ome'ẽ haguã

 

ijypýpe ndaipóri tasẽ

velorio pyhare henyhẽ vy'águi:

árpa, mbaraka, ravel ha mimby

purahéi veve ojykeko

 

mboriahu mombyry okañy

hi'upyrãnterõ hembypa

Ñandejára ohenói iguyra

ndaipóri mba'e aipo takate’ỹ

 

ápe hatãtĩ jeroky saraki

amo ka’ay he’ẽ otimbo

guari ha'eñóntema oñe’ẽ

tyapu opa rupi oguata

 

Óga guýpe ndaijái tasẽ

mba'éretepa yvága memby

Tupã mitãmi marane’ỹ

ohejáta ñembyasy hapykuéri

 

animo’ãke avave hesa omyakỹ

cháke angelíto pepo morotĩ

sapy’a iñakýrõ tapére

hasypeve ohecháne Tupãsy

 

ipópe guaréke ani oñemombo

yvytu vai rape ombojere

oĩrõ ikuãngue oguerekóva

ndaipu’akaichéne hese aña

 

hyrumi jeguakápe oñatimói

musikokuéra tenonde oho

angelitomi vvy guýpe opyta

yvágapema mitãmi opuka.

 

 

III
 

CHE SY ROVETÃME

Yvoty ñu nde réra he’i che sy

jazmín ryakuã nendive oke

nemoirũ  mbyja ko’ẽmbota

yvytu nde kérare oñangareko.
 

Mbaraka omyakỹ márso ysapy

nde ára mbotýpe nemyangekói

mombyryetégui ndéve ogueru

ne memby mborayhu ha ñe'ẽ poty.
 

Isã Paraguay péina onnondoho

nerendápe oumívo hesay omokũ

ornondyirnívo nde ykére vy'a'ỹ

okueramívo ne ñe'ẽme sapy'a.
 

Epu'ãna Maria, che sy jojaha'ỹ,

ko purahéi hopehýi’ỹva ehendu

jasy rendýpe nde pukavy tomimbi

omboguemívo chehegui techaga'u.
 

 

ÑASAINDY PORE’ỸME

Aguahé niko che vállepe sapy'a

pyhare jerokyhápema añemboja

amongetáma voi peteĩ mitãkuña

ñe'ẽme omimbipáva chupe aikuave'ẽ.
 

“Yvoty apytépe, che rayhumírõ,

che áma roguerekóne katuete

rosa, diámela ha resella ryakuã

ndosoichéne nde ypýgui”, ha'e chupe.
 

"Rekañýnepa pya'ete chendive

che rekove ndevéntema ame’ẽse ",

vy'apaguévorna chupe aporandu,

ãvãko natekotevẽi ñambopuku.
 

 

Hóga rupíntema aiko upe rire

isy resa ore ãicha ore muña;

ore katu ñasaindy jehóntema roha'arõ

roho haguã vy'a jyva ári rojetepyso.

 

“Gállo ãgã osapukái peteĩvo

tajy kupépente nde che ra'arõ”

he'i chéve ojero'ávo ka'aru

 

Aryrýi asusũ naiporãi ko che japu

"Ha upéi che mbotavýrõ", ha'e che jupe;

opupúvo che ruguy añandúma katu ou

kuñaite ra’e che kamba, roguéma oñondive.

 

Che apýri alasan ári amboveve

ndaipóri javorái, yvy timbo,

pytũ ha'ete ku asaje satĩ porã

ñohavi’ũ retãme, mombyry, ore ko’ẽ
 

 

IV

 

CIELÍTO MBORAYHU
 

Allá va cielo y más cielo,

cielito che rembiayhu,

ella es un vivo lucero

oguejýva che moirũ.

 

Cielo, cielito y más cielo

cielito ko'ápe eju

acerca tu lenta mano

toguemi che vy'a'ỹ.

 

Ay cielo, cielo y más cielo

cielito yvygotyogua

he de apuñalar el mundo

rehóramo chehegui.

 

Cielito, cielo y más cielo

cielito resa mimbi

no me niegues la mirada

taikãmi ko che resay.

 

Cielo, cielito dichoso

cielito yvága poty

desde tu piel aromada

che ykére heñói vy'a.

 

Cielito de mis amores

cielito jojaha'ỹ

soy enteramente tuyo

che pytũ ru'ãmeve.
 

 

 ENLACE AL POEMARIO EN CASTELLANO

DE MARIO RUBÉN ÁLVAREZ

"A FLOR DE AUSENCIA"

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

ÍNDICE DE POESÍAS EN CASTELLANO:

I: Destino/  Razones de la palabra/ A quemarropa/ Recuento/ Mis zapatos/ Sombra de sombras/ Vía crucis/ Tarde adentro/ Creciente/ Pablo de América / Anuncio de primavera/ La voz/  Rastros apagados/  Estación final

II: Autobiografía/ Preguntas a mi madre/ Declaración de amor a Potrero Yvaté/ A flor de ausencia/ Eternidad de nostalgia/ Intención de vuelo/ Barro y estrella/ Niño de olvido/ Compañeros/ Íntimo llamado

III: Tenaz compañera/ El alba futura/ Amo de las lenguas/ Padre Miedo/ Elegía de otoño

IV: Soledad/ Mujer para un tiempo esperado/ Ciclo vital/ Esperando un canto/ Petición/ Instante mayor/ Canto Popular/ Júbilo mojado/ Noche perpetua.

 

 

 

Para compra del libro debe contactar:

Editorial Servilibro.

25 de Mayo Esq. México Telefax: (595-21) 444 770

E-mail: servilibro@gmail.com

www.servilibro.com.py  

Plaza Uruguaya - Asunción - Paraguay

 

 

Enlace al espacio de la EDITORIAL SERVILIBRO

en PORTALGUARANI.COM

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

EL IDIOMA GUARANÍ, BIBLIOTECA VIRTUAL en PORTALGUARANI.COM

(Hacer click sobre la imagen)





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
EDITORIAL
EDITORIAL SERVILIBRO
LIBROS,
LIBROS, ENSAYOS y ANTOLOGÍAS DE LITERATURA PA
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS...



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA