PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
EMILIANO R. FERNÁNDEZ (+)

  ARRIBEÑO PURAJHEI - BARCINO COLÍ - Canción de EMILIANO R. FERNÁNDEZ


ARRIBEÑO PURAJHEI - BARCINO COLÍ - Canción de EMILIANO R. FERNÁNDEZ

ARRIBEÑO PURAJHEI

(BARCINO COLÍ)

 

Canción de EMILIANO R. FERNÁNDEZ


 

 


ARRIBEÑO PURAJHEI


Jhasýpe co'ágä che po'a ipoty nerendápe
arete riréma aico nde tapyire ama'ë mbucu
eyu sapy'ána nde sy ou mboyve eyami co'ápe
tamombe'u ndéve mba'éicha rupípa ayu rojhacjhu.

 
….. Peteï ca'aru rojhecha ypy co Pirayuvýpe
….. tan co che py'a ñaimo'ä campana añandu ipu
….. jha upeguive ne ryacuä ova che corazömíme.
….. jha ñaimo'ävéima cuña ambue che mo acaracu.

 
Nda areiete rojhecha yevy tren oguajhejhápe
mitämi nde cu'áre pyjharevete upépe reya
uperamo che mbegue catuete aya ne rendápe
ñe'ë che yurüpe jha'emívo ndéve che rembipota.

 
….. Uperamo nde reyesaupimi rema'ë nde yképe
….. nde aretepa jhe'i nde yuru mbegue catuete
….. upérö ajhecha oma'ë ñemïva yvyra cupépe
….. pochýgui ovu jhova raviräi che nambi cupe.

 
Co'ërö ca'aru añembo poya terejho cocuépe
jha icatuvérö ani rerajha ñande ratarä
che rojha'aröta laguna rovái ca'aysa yvateépe
jha rejhasa cuévo eturuñe'ë rosegui jhagua.

 
….. Nde sy jha nde ru ke ani oicuaa mba'eveichavérö
….. chäke ivaíne cháke ivaine "taragui" rape
….. ema'ë vaínte yepi che rejhe jha'e oi yavëro
….. ani che camba che causa re'u mborevi pire.

 
Neína, ere jha eñemoï py'a peteïme
jha tayu mandi nde sy jha nde rúpe teroyerure
che racjhu guive yavy'a vaerä ñande raitymíme
ani reimo'ä como che chapï rombotavyse.

 
….. Osino tayu agä pyjhare nde rocupe guýpe
….. kirirï jhaitépe nde sy jha nde ru oke pa rire
….. nde ke ejha'a icaturö eke oke yuruvýpe
….. icatu jhaguäicha atyryryjhápe ne rendápe aike.

 
Co'a nde yagua nda che su'uichéne mba'eveichavérö
reínte iñarö reínte ipochy ajhe rymbare
ro'y poräite cocina ruguápe jha'e cuéra okéne
jha jhi'ariete barcino coli che racjhu yepe.

 
 

 

 

ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:

BARCINO KOLI

 

Intérprete:  DÚO QUINTANA ESCALANTE

Material: BODAS DE ORO CON EL FOLKLORE


 

 

 

 

ARRIBEÑO PURAJHEI de EMILIANO R. FERNÁNDEZ
 

me>

Intérprete:  QUINTANA ESCALANTE

 

 

.

Fuente:

CANCIONES PARAGUAYAS DE AYER Y HOY – TOMO I.

Recopilación: MARIO HALLEY MORA

y MELANIO ALVARENGA.

Asunción-Paraguay 1991.

 

 

 

 

******************

BARCINO KOLI

(ARRIBEÑO PURAHÉI)

 

EL AMOR DE UN ARRIBEÑO


 

         A veces un poeta cree hallar el nombre ideal para su obra. Circulando de boca en boca, sin embargo, encuentra un nuevo bautismo por voluntad popular. Es la manera en que la colectividad coparticipa en las creaciones que la expresan. Las hacen tan íntimamente suyas que hasta se creen con el derecho de intervenir en ellas.

         Es lo que ocurrió con lo que hoy se conoce como Barcino koli, de EMILIANO R. FERNÁNDEZ. Su nombre verdadero es Arribeño purahéi. ¿Quién, sin embargo, hoy lo identifica por este apelativo?

         CORNELIO RUIZ DÍAZ-nacido en Zorrilla Cué (que hoy lleva su nombre), compañía de Caballero, del departamento de Paraguarí- el 22 de setiembre de 1912 como músico, conoció de cerca a Emiliano R. Fernández.

         «El poeta estuvo varias veces en la zona de Caballero. Una vez fue, en 1930 cuando le escribió Guavira poty a Carmen Mónica Grance», recuerda el hombre que se alistó en el temible regimiento Valois Rivarola en la Guerra del Chaco.

         «La polca Barcino koli nació en la compañía Pirajuvy del distrito de Caballero y no tiene nada que ver con el pueblo de Pirayú como a veces equivocadamente se menciona. Está al lado de la compañía Potrero Naranja. Queda a cuatro kilómetros del centro. Le hizo a Máxima Ozuna, bella joven oriunda del lugar. Habrá escrito alrededor de 1930, poco antes o poco después», relata.

         La letra de la música va dando detalles de la historia. Emiliano le había visto por primera vez en Pirajuvy y luego en la estación de Caballero, estando ella acompañado por un niño.

         «Cuando Emiliano habla de un hombre que mira a cierta distancia y con cara de enojado se refería a Manuel Cuéllar, pretendiente de Máxima. Trabajaba frente a la estación, en el aserradero de la familia Serafini que exportaba madera a la Argentina. Alzaban al tren y enviaban la carga. El estaba viendo cómo un hombre ya “racional” le abordaba a la mujer que él quería o que, al menos, le gustaba».

         Emiliano, en la poesía a la que ANDRÉS CUENCA SALDÍVAR le pondría música, despliega sus artes de seductor. Establece las opciones siendo todas favorables a sus intenciones. Al final el perro de pelaje barcino parecería ofrecer un obstáculo insalvable. El poeta, sin embargo, revela que ya trabó amistad con él y que no sería un escollo si es que ella dejara entreabierta la puerta de su dormitorio para lo que es obvio en esas circunstancias.

         «El resto de lo que ocurrió no se conoce. Yo cuento hasta dónde pude saber», concluye don Cornelio.

 


BARCINO KOLI

(ARRIBEÑO PURAHÉI)

 

Hasype ko'agâ che po'a ipoty aja ne rendápe

arete riréma aiko netapýîre ama’e mbuku

eju sapy'ána nde sy ou mboyve ejami ko'ápe

tamombe’u ndéve mba'éicha rupípa aju rohayhu.


Peteî ka'aru rohecha ypy ko Pirajuvýpe

tam ko che py'a ñaimo'â campana añandu ipu

ha upe guive ne ryakuâ ova che korasômíme

ha naimo'âvéima kuña ambue chemoakâraku.


Nda'areiete rohecha jevy tren oguâhêhápe

mitâmi ne kuâre pyharevete upépe reja

upéramo che mbegue katuete aja ne rendápe

ñe’ê che jurúpe ha'emívo ndéve che rembipota.


Upéramo nde rejesaupimi rema'ê ndeyképe

nde aretépa he'i nde juru mbegue katuete

upéró ahecha oma'ê ñemíva yvyra kupépe

pochýgui ovúva hova ravirâi che nambi kupe.


Ko'erô ka'aru eñembopoja tereho kokuépe

ha ikatuvérô ani reraha ñande ratarâ

che roha'arôta laguna rovái ka'ysa yvatépe

ha rehasakuévo eturuñe'ê rosegí haguâ.


Nde sy ha nde ru ani oikuaa mba'eveichavérô

cháke ivaíne, cháke ivaíne taragui rape

ema'êvainte jepi cherehe ha'e oî javérô

ani che kamba che causa re'u mborevi pire.


Néina ere ha eñemoî py'a peteîme

ha tajúmandi nde sy ha nde rúpe torojerure

che rayhu guive javy'ava'erâ ñande raitymíme

ani reimo'â como che chapî rombotavyse.


O si no taju agâ pyhare nde rokupe guýpe

kirirîhaitépe nde sy ha nde ru okepa rire

ndékena eha'â ikatúrô eke oké juruvype

ikatu haguâicha átyryryhápe nerendápe aike.


Umi nde jagua ndachesu'uichéne mba'eveichavérô

reínte iñarô, reínte ipochy ahê rymbare

ro'y porâite cocina ruguápe ha'ekuéra okéne

ha hi'ariete barcino koli che rayhu jepe.

 

 

Letra: EMILIANO R. FERNÁNDEZ

Música: ANDRÉS CUENCA SALDÍVAR

 
 
 
 

ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:

ARRIBEÑO PURAJHEI de EMILIANO R. FERNÁNDEZ
 

Intérprete:  QUINTANA ESCALANTE

 

 

 

 

 

 

Fuente (Enlace interno):

LAS VOCES DE LA MEMORIA - TOMO VIII
HISTORIAS DE CANCIONES POPULARES PARAGUAYAS
Autor y ©: MARIO RUBÉN ÁLVAREZ
Edición del autor y Julián Navarro Vera
Dibujo de tapa: ENZO PERTILE
Armado y diseño: Isaac Duré Giménez

Editora Litocolor S.R.L.
Asunción-Paraguay 2008

 

 

 

 

ENLACE A LA GALERÍA DE MÚSICA PARAGUAYA

EN PORTALGUARANI.COM

(Hacer CLICK sobre la imagen)

 

 

 

MÚSICA PARAGUAYA - Poesías, Polcas y Guaranias - ESCUCHAR EN VIVO - MP3

MUSIC PARAGUAYAN - Poems, Polkas and Guaranias - LISTEN ONLINE - MP3

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
MÚSICA
MÚSICA PARAGUAYA - POLKAS y GUARANIAS (PARA E
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA