PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
DARIO GÓMEZ SERRATO (+)

  ÑESŨHÁPE y PORANDU IMI (De LAS CIEN MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ


ÑESŨHÁPE y PORANDU IMI (De LAS CIEN MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ
(Enlace a datos biográficos y obras
En la GALERÍA DE LETRAS del
www.portalguarani.com )
 
 
.
Análisis literario de la poesía "JASYJATERE"
** Del poeta Darío Gómez Serrato, escrito por el Padre E. Martí, jesuita, cuando el mismo era seminarista de los últimos cursos en el colegio Beato Roque González de Santa Cruz de la ciudad de Paraguarí. Lo escribió el 29 de agosto de 1953 y permaneció inédito hasta la fecha en poder del poeta Pedro Encina Ramos.
"... Aparecen en esta composición las bellas cualidades literarias que siempre hemos admirado en nuestro poeta; precisión y propiedad en los vocablos, riqueza
de vocabulario, concisión de estilo, junto con una imaginación poderosa y serena, profundidad de pensamientos humanos y sobre todo ese ambiente familiar y hogareño que acerca más al corazón todos los pensamientos del poeta que escribe en sus cuartillas como hablaría a un amigo. El conjunto de esas magníficas cualidades constituyen la destacada personalidad de Darío Gómez Serrato. Todos ustedes se han imaginado alguna vez en la vida a ese pequeño ser que dicen habita nuestros bosques y aún quizás les haya parecido haberle visto andar medio dormido por nuestras selvas. Pero nunca creo que se les haya ocurrido sentarse ante unas cuartillas e intentar describir lo que se habían imaginado. Es tarea difícil y que pocos consiguen.
Darío Gómez Serrato nos lo va a describir hoy con esa gracia particular tan suya. La composición consta de cuatro estrofas de ritmo sonoro y unidad perfecta. Para captar mejor la belleza y la unidad poética de toda la composición resumiremos brevemente el contenido de cada una de las estrofas.
Primero : Circunstancias que acompaña al JASYJAETERE.
Segundo : Descripción del mismo personaje.
Tercero : Vicios que lo apartan de nosotros.
Cuarto : Bienes que nos trae si lo recibimos.
En otras palabras, parece como si el autor saliese en busca del JASYJATERE sabiendo cuatro o cinco notas de su personalidad que lo caracterizan, de repente en el bosque se encuentra con él y nos lo describe con admirable maestría y de vuelta hacia casa reflexiona sobre la influencia benéfica que la vida del campo representada por el JASYJATERE puede tener en nuestras almas.
.
ÑESŨHÁPE
Gómez Serrato decía a Emiliano:
"He'iséko pe ne akãme reraha guyra oñe’ẽva,
mombyry tape ipukúva nerenóirõ reñandu.
Revevéta ndepejúramo yvytu nemoĩngovéva... ".
En "Ñesũhápe" su ave canora nos regaló con una
armoniosa, colorida y vibrante sinfonía de muy bella factura.
T.

Azucena rovyũ nde rakuã mba'e mbyasýpe
che ruguy reipohãnóva ha remongu'éva che yuhéi
avave cherecha’ỹre tañesũpehẽ nde ypýpe
ha eñami che syva ári nde rakuã, tapurahéi.

. Ko"ẽmbota ryakuãvu reisãmbyhýva rejúvo.
. Kuarahy ha guyrakuéra ka'aguy moingove ha.
. Péina ko che py'ápe che korasõ oñesũvo
. oryrýi ohetũségui nde rete poty jera.

Ysyry satĩ porã che renonderã resẽva
che yuhéipe rejepoitývo; reikytĩva che rape!
tajamína ñesũhápe ta'e ndéve ha’eséva
ha tay'u tory nde ypýpe chepiro’yha peve.

. Ko’ẽmbota piro'y yvoty ha ysapýpe
. reñemondẽva rejúvo, porãgui rejajaipa:
. ne renondépe añesũta ha eĝuahẽmbami che ypýpe
. ejora nde pukavy ha pype cherovasa.

¡Ha...! Jasy memby kuña che pyhare rejohéiva
omymýirõ che jerére angaipa, póra ha mbói!
eguejýna erohory ko mborayhu opurahéiva
che py'ápe oitypekárõ nde resa’ỹi mimbikõi.
.
. Azucena rovyũ ipo ape hyjuipáva
. oguatárõ, henondépe yvytu jepe oñesũ,
. nde rérape añongatúva purahéi hendupyrãva
. he'i'ỹva gueteri angaipavóra juru.


PORANDU'IMI
** Un chusco soneto guaraní, rima, ritmo, métrica y acentuación perfectos. Un interrogante que se formula todo corazón humano: ¿Adónde se halla la felicidad perfecta?. Haciéndose eco de los corazones de todo hombre de todo tiempo indaga acerca de la felicidad, con ajustadas y acertadas frases de alta prosapia guaraní. T.

Erépa kuimba'e ko jaikovépe
Jajuhúne haguã vy'a paha;
Tory rehupitýva ku nde képe,
Ijánepa nde páype rehasa.

. Mamópa tyke'y ko yvy apépe
. Rehóvo rejuhu vy'a mayma.
. Pukápe rehasárõ pyharépe
. ¡Ko’ẽvo tesaýpe hekovia!

Upéichami oje'érõ che ahendúva;
Ha výro, che rekópe, hi’ãitéma
Asẽvo aharei mombyryete.

. Pejéna kuimba'e, pene arandúva.
. (Ñahendu pende hegui tekotevẽma),
. Mamópane henda vy'a pavẽ.
Darío Gómez Serrato
.
Fuente: LAS CIEN MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ . Con nuevas incorporaciones y grafía actualizada Por PEDRO ENCINA RAMOS y TATAJYVA – RUBÉN D. CÉSPEDES . Asunción-Paraguay 1997 – 425 páginas.
.
Visite la GALERÍA DE LETRAS
del PORTALGUARANI.COM
Amplio resumen de autores y obras
de la Literatura Paraguaya.
Poesía, Novela, Cuento, Ensayo, Teatro y mucho más.





Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA