PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
DARIO GÓMEZ SERRATO (+)

  YASY MOROTÏ - Polca de DARIO GÓMEZ SERRATO


YASY MOROTÏ - Polca de DARIO GÓMEZ SERRATO

  

YASY MOROTÏ

 

Polca de DARIO GÓMEZ SERRATO.

 


 


 
YASY MOROTÏ

Yasy morotï remaña mombyrýva che rejhe rejhóvo
py'a tarovágui máro nderekévai cheichaite avei
jha chéicha re moñáva araca'eve, araca'eve yajhupyty'yva
ndéco che reindy yasy moroti maña asymi.
 
….. Eyejhecuavóna co cuñataï rogaguy poräme
….. yasy morotï ejhesapemi co che rendagua,
….. añesü pejhëta co jhovetaguýpe, co jhovetaguýpe jha aropurajhéita
….. mba'asy po'icha che pyteva ojhóvo co mba'e pota.
 
Rekéva reína cuñatai mi ajhayjhu poräva
epáy ejhecha ne rokëme ouva oñepomoï
Tupä mba'e yara nerenoi jhaguéma nerenoi jhaguema jhembe ruguypáva
jha nde rechaségui yvaga ru'are jhesacä rei.
 
….. Ca'aguy poty che mo acanundüva nde pucavy mi me
….. jha ne ryacuangue rapycuéri aicóva anga atyryry
….. esë che rendápe jhe'ucamo chéve, jhe'ucamo chéve nde yurúgui eíra
….. tosopa anga co che mbiay'ujhéi ca'aguy poty.
 
Yasy morotï re maña mombyrýva che rejhe rejhóvo
nde rekei jhague ma nde resa’ïyu cheichaite avei
co'eramoiténte rejhasa jhasa, rejhasa jhasa jha reico reicóvo
che tavy jhaguéma reicuaa vaera yasy morotï.
 

 
 
 
 
 

 ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:

JASY MOROTĨ de DARIO GÓMEZ SERRATO

Material: MADRE IDOLATRADA

DÚO: CENTURIÓN FERREIRA

VOLUMEN 3

 

 

 

 Intérprete:  RUDI TORGA

(Recitado)

 
 
 
 
 
 
Fuente:
Recopilación: MARIO HALLEY MORA
y MELANIO ALVARENGA.
Asunción-Paraguay 1991.
 
 
Visite la GALERÍA DE LETRAS
del PORTALGUARANI.COM
Amplio resumen de autores y obras
de la Literatura Paraguaya.
Poesía, Novela, Cuento, Ensayo, Teatro y mucho más.
 
 
 
 
 
 
 
*********************
LECTURA RECOMENDADA:
 
 
 

MEMORIA VIVA

UN AMOR IMPOSIBLE

JASY MOROTÏ


EL POETA SE ENAMORA DE UNA JOVEN MUCHO MENOR QUE ÉL,

CUYOS PADRES SE OPONE AL ROMANCE
 

por: MARIO RUBÉN ÁLVAREZ
(Poeta)
alva@uhora.com.py

 

El amor es una canción compartida, un beso deseado y dado por dos, un sueño en pareja. Cuando ello no ocurre es, sencillamente, un imposible. Y es lo que le sucedió a DARÍO GÓMEZ SERRATO -hijo del cónsul de Corrientes, FLORENCIO GÓMEZ, y de doña ÁNGELA SERRATO; nacido el 18 de enero de 1900 en Trinidad y fallecido el 13 de diciembre de 1985 en el mismo barrio de la Capital-, músico de la Banda de Policía, pero sobre todo poeta. "Él es maestro de maestros. Está por encima de todos nosotros", admitió EMILIANO R. FERNÁNDEZ, avaro en calificativos de admiración.

Su hermano FLORENCIO -que llevaba el nombre de su papá- visitaba como novio a PABLA DENIS ROA, con quien se casaría y tendría 10 hijos. Martes, jueves, sábado y domingo era para él sagrados, porque en esos días caminaba desde Trinidad hasta Recoleta para llegar a la casa de su amada.
NABUCO GÓMEZ SERRATO, hijo de Darío, también poeta, recuerda que su padre, quien por entonces pertenecía a la Banda de Policía -donde tenía como compañero al creador de la guarania, JOSÉ ASUNCIÓN FLORES-, una vez acompañó a Florencio a la casa de su novia. Pudo haberle invitado él. Quizá se ofreció -atraído acaso por alguna información recibida- para ir con él. Lo cierto es que el joven músico llegó con su hermano a la casa de los Denis Roa. Bastaron unas palabras intercambiadas y unas miradas que se cruzaron para que Darío Gómez Serrato quedara prendado de la viva poesía que era ROSA DENIS ROA, que apenas tenía 15 años. Ella también sintió arder su corazón una llama inconfundible de afecto hacia el visitante, mucho mayor que ella. Los padres de la muchacha, en complicidad con Florencio, dijeron "no" al romance que se gestaba. Y la historia de amor, al nacer, murió.

Cuando caminaba hacia la casa de Rosa - a veces, con la esperanza de que cambiara el trayecto de las circunstancias-, la luna le acompañaba. En febrero de 1927 -según está fechado en el poemario YASYYATERÉ, de GÓMEZ SERRATO, cuya primera edición se hizo en la imprenta ZURUCU´A, de MANUEL ORTIZ GUERRERO, en 1929, y se reeditó 50 años después -convirtió en vocablos lo que probablemente habitaba ya en su mente mucho antes. Así nació el poema que tituló ÑASAINDY JAVE, que, luego, ya con música de HERMINIO GIMÉNEZ, el pueblo titularía de manera defintiva JASY MOROTÏ.

En los versos el poeta narraba su desgracia amorosa. Allí confesaba que como un mba´asy po´i -tuberculosis- le va minando ese amor sin futuro. La obra está concebida como una serenata en la ventana de la amada. "Papá le hizo escuchar a Rosa en una serenata la obra que había escrito para ella, cantando el propio José Asunción Flores. Aun así, sus padres se mantuvieron intransigentes", relata Nabuco.

Como el noviazgo no se concretó, papa tomó luego un rumbo diferente. Rosa Denis Roa se casaría después con otro", comenta Nabuco.

La canción cobró alas y construyó -independientemente de sus autores- su destino. "Se decía, antes de la Guerra contra Bolivia, que al que cantaba se le aparecía el espíritu de la luna y se enfermaba de mba´asy po´i. Después de la Guerra vino una epidemia de tuberculosis y se comentaba que todos los enfermos habían cantado JASY MOROTÏ, por lo cual contrajeron el mal", rememora Nabuco, partiendo de testimonios recogidos de boca de su padre.

"Como en una parte dice: Che tavy haguéma reikuaava´erã, se creía también que el autor era un loco. Papá se reía cuando me contaba eso", concluye Nabuco Gómez Serrato.

 

JASY MOROTÏ  (x-1)


José Asunción Flores

opuraheivarã mbarakápe

Jasy morotï remaña

mombyryva che rehe rehóvo
py´a tarovágui márö nderekéiva cheichaite avei
ha chéicha remoñáva araka´eve jahupity´ÿva:
ndéko che reindy jasy morotï maña asymi.

Ejehekuavóna ko kuñaitaï róga guy porãme
jasy morotï ehesapemi ko che rendaguã
añesü pehëta ko hovetã guype ha aropurahéita
mba´asy po´ícha che pytéva ohóvo ko mba´e pota.

Rekevareína kuñataïmi ahayhu porãva
epáy ehecha nerokëme oúva oñepo moï
Tupã mba´e jára nerenói haguéma hembe ruguypáva
ha nde rechaségui yvága

 


(x) El autor tituló originalmente el poema "ÑASAINDY JAVE".
.
-1- Del diario ÚLTIMA HORA (El Correo Semanal),

23-24 de marzo de 2001 (Asunción, Paraguay).

Fuente digital:

PARAGUAY PROFUNDO NRO. 14

 
 
 

****************

OTRA VERSIÓN DE “JASY MOROTĨ” (POESÍA) Y SU TRADUCCIÓN “LUNA BLANCA”

 

JASY MOROTĨ

Jasy morotĩremaña mombyrýva cherehe rehóvo,

py'a tarovágui marõnderekévai cheichaite avei,

ha chéicha remoñáva araka'eve jahupitý’ỹva,

nde ko che reindy, jasy morotĩmaña asymi.

 

Ejehykuavóna ko kuñataĩrógaguy porãme,

jasy morotĩ, ehesapemi ko che rendaguã;

añesũpehẽta ko hovetãguýpe, aropurabéita,

mba'asy po'ícha che pytéva ohóvo ko mba'epota.

 

Rekéva reína, kuñataĩmi ahayhu porãva,

epu’ãehecha ne rokẽme oúva oñemopoi,

tupãmba'ejára, ne renõi haguéma hembe huguypáva,

ha nde rechaségui yvága ru’ãre hesa ikãrei.

 

Ka'aguy poty che moakãnundúva nde pukavymíre

ha ne ryakuãngue rapykuéri aikóvanga atyryry,

esẽche rendápe: he'ukáramo chéve nde jurúgui eira

tosopa haguãko che py'a i’uhéi, ka'aguy poty.

 

Esẽche rendápe ha nde apysápe tamombe'u ndéve

mba'éicha rupípa ko che mitãhápe aiko añembyasy,

Che páy ha che kéra urutau rasẽicha che py'a ojopýva

ha yvytu pirúicha che ruguy apére oikóva opoñy...

 

Jasy morotĩremaña mombyrýva cherehe rehóvo,

nderekéi haguéma nde resa’yjúva cheichaite avei;

ko’ẽramointénte rehasa hasa ha reiko reikóvo

che tavy haguéma reikuaa vaerã, jasy morotĩ.

Darío Gómez Serrato

 

LUNA BLANCA

Lenta luna blanca que vas contemplándome desde el alto lejos,

un pulsar caliente te mantiene en vela como a mí también,

y al igual que yo andas persiguiendo lo nunca alcanzable;

eres tú mi hermana, tersa luna blanca de intenso mirar.

 

Derrámate ya en el lar propicio de esta moza en flor,

blanca luna grávida, alúmbrame así el sitio anhelado.

Voy a arrodillarme bajo su ventana para alzar mi canto:

como el mal delgado, me está consumiendo la angustia de amar.

 

Muchacha tendida en sueño sereno, de cierto te quiero,

levántate a ver quién llega a tu puerta para suplicarte,

soy el pordiosero con labios sangrantes de tanto llamarte,

que ansioso por verte, limpia contra el cielo, resecó sus ojos.

 

Capullo de monte, tu leve sonrisa me afiebra las sienes,

y penosamente acoso las huellas de tu aroma claro,

asómate aquí: dame de beber la miel de tu boca

capaz de saciar esta sed del alma, capullo sutil.

 

Asómate ya, que quiero decir, tenue en tus oídos,

el modo profundo de mi sufrimiento desde mi niñez,

despierto y dormido, como el urataú se suelta mi pecho,

y cual fino viento, al ras de mi sangre, desciende y se humilla...

 

Lenta luna blanca que vas contemplándome desde el alto lejos,

te sella el insomnio la lívida faz como a mí también,

al rayar el día te irás y te irás, andando y dejándome,

pero sabedora de que enloquecí, tersa luna blanca.

 

Fuente:

ANTOLOGÍA DE LA POESÍA CULTA Y POPULAR EN GUARANÍ

Edidión bilingüe – Versión en español de

RUBÉN BAREIRO SAGUIER

 CARLOS VILLAGRA MARSAL

Introducción:

FRANCISCO PÉREZ-MARICEVICH

Colección: Imaginación y Memorias del Paraguay (4)

Edición de SERVILIBRO, especial para ABC COLOR

Dirección editorial: VIDALIA SÁNCHEZ

Diseño de tapa: Celeste Prieto

Asunción-Paraguay 2007 (103 páginas).

   (Hacer CLICK sobre la imagen)

 

ENLACE A DOCUMENTOS RELACIONADOS:

ANTOLOGÍA DE LAS MEJORES
POESIAS EN GUARANÍ
Selección e Introducción:
RUDY TORGA

Editorial El Lector,
Asunción-Paraguay,
1998 (pp.214)
  (Hacer CLICK sobre la imagen)

 

******

"POESÍA PARAGUAYA DE AYER Y HOY"

TOMO II (GUARANÍ-ESPAÑOL)
de TERESA MÉNDEZ-FAITH
Con prólogo de Lino Trinidad Sanabria
y estudio introductorio de Wolf Lustig
Ilustraciones:
Carlos Federico Reyes (“Mitã’i Churi”)
Intercontinental Editora,
Asunción-Paraguay, 1997. 424 pp.
 
  (Hacer CLICK sobre la imagen)
 
 
 
 
 
 
 
 

MÚSICA PARAGUAYA - Poesías, Polcas y Guaranias - ESCUCHAR EN VIVO - MP3

MUSIC PARAGUAYAN - Poems, Polkas and Guaranias - LISTEN ONLINE - MP3

 

 

 

 

 

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
MÚSICA
MÚSICA PARAGUAYA - POLKAS y GUARANIAS (PARA E
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA