PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
DARIO GÓMEZ SERRATO (+)

  JASY MOROTĨ y GUARANI - Poesías de DARÍO GÓMEZ SERRATO


JASY MOROTĨ y GUARANI - Poesías de DARÍO GÓMEZ SERRATO

 

 JASY MOROTĨ y GUARANI

Poesías de DARÍO GÓMEZ SERRATO
 
 

.
JASY MOROTĨ
José A. Flores opuraheiva'erã mbarakapúpe
Jasy morotĩ remaña mombyrýva cherehe rehóvo
Py'atarovágui márõ nderekévai cheichaite avei
Ha chéicha remuñáva araka'eve jahupyty'ỹva
Ndéko che reindy, jasy morotĩ, maña asymi.

Ejehykuavóna ko kuñataĩ rogaguy porãme
Jasy morotĩ ehesapemi ko che rendağua
Añesũpehẽta ko hovetã guýpe ha aropurahéita
Mba'asypo'ícha chepytéva oikóvo ko mba'epota.

Rekevareína kuñataĩmi ahayhu porãva
Epáy ehecha ne rokẽme oúva oñepomoĩ
Tupãmba'ejára nerenoihaguéma hembe ruguypáma
Ha nderechaségui yvága ru'ãre hesakã rei.

Ka'aguy poty chemoakãnundúva nde pukavymíme
Ha neryakuãngue rapykuéri aikóva anga atyryry
Esẽ cherendápe he'ukámo chéve nde jurúgui eíra
Tosopa anga ko che mbyay'uhéi, ka'aguy poty.

Esẽ cherendápe... Ha nde apysaitépe tamombe'u ndéve
Mba'éicha rupípa ko che mitãhápe aiko añembyasy.
Che páy ha che kéra urutau rasẽicha che py'a jopýva
Ha yvytu pirúicha che ruguy apére oikóva opoñy.

Jasy morotĩ remaña mombyrýva cherehe rehóvo
Nderekeihaguéma nderesa'yju cheichaite avei
Ko'ẽramointénte rehasa hasa ha reiko reikóvo
Chetavyhaguéma reikuaava'erã jasy morotĩ.



 
 
 

 

 ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:

JASY MOROTĨ de DARIO GÓMEZ SERRATO

Material: MADRE IDOLATRADA

DÚO: CENTURIÓN FERREIRA

VOLUMEN 3

 

 

 

 

Intérprete:  RUDI TORGA

(Recitado)

 

JASY MOROTĨ: El poeta se identifica con la Luna, porque ambos persiguen quimeras inalcanzables. Para él, es la mujer a quien le canta serenatas.








GUARANÍ
 
 ¡Avausu! ¡Avausu! Heruguágui rejúva
 Ko yvy moingovévo ¡kuimba´e kakuaa!
 Nde ruguy momorãvo kuarahy hendypúva
 Ha jasy nderekávo pyharérõ ohasa.
 
 Nde va´ekue ku ymaite opaite mba´ejára,
 Yguasu nemba´e, ka´aguy ha yvyty.
 Ndepochy sapy´árõ osunúvami ára;
 Ha vy´ápe reimérõ panambi ojeroky.
 
 Eirarúva pajépe nde juru omohe´ẽva
 Reipo´órõ hesãiva mborayhu hechapy.
 Reguatárõ rehóvo guyrakuéra oñe´ẽva
 Ha tory ha vy´ápe nde rape ipoty.
 
 Avausu tyre´ŷ ¡tesaráipe reikóva!
 Yvytu ha ysyrúre ne pyambu ñahendu.
 Ne tapŷime oĝuahẽma “arandu” ojeheróva
 Ha yvoty rendaguépe mba´asy jajuhu.
 
GUARANÍ: Es un fuerte alegato a favor del aborigen. Los llamados civilizados, donde había jardines, sólo dejaron ruinas y enfermedades.


GÓMEZ SERRATO, DARÍO : (…) Prolijo y preciso en su decir poético, como también profundo y resplandeciente de simbolismo cosmogónico. (…) En “LA CANCIÓN DEL BOHEMIO” se autorretrata y perenniza esa vida errante que define a todos los creadores y a los intérpretes de su generación (…).-

SU OBRA: Participó del proceso que llevó a la creación de la Guarania, género musical creado por el maestro José Asunción Flores en 1925 (…) A partir de 1929 comenzó a publicar su obra poética, llegando a ser director del Elenco Teatral Guaraní. En 1952 ganó un concurso literario convocado por el Ateneo Paraguayo, con su obra “Yvoty reka”, repisando ese mismo éxito, en idéntica convocatoria del Ateneo, en 1961. Entre sus creaciones musicales más populares, como autor de versos, se destacan: “Canción del arriero”; “A Juliana”; “Canción del bohemio”; “Ñasaindy jave”; “Jasy jatere”; “Jasy morotĩ”; Chipera Luque”; por citar las más representativas.-

Están trascriptas en el libro sus siguientes obras: “Jasy morotĩ”; “Hi´avakue”; “Jasy jatere”; y “Guaraní”.-



Fuente: POESÍAS DEL PARAGUAY – ANTOLOGÍA DESDE SUS ORÍGENES. Realización y producción gráfica: ARAMÍ GRUPO EMPRESARIAL, Dirección de la obra: OSCAR DEL CARMEN QUEVEDO. Recopiladores y autores: RAÚL AMARAL, MARÍA BARRETO DE RAMÍREZ, AÍDA ORTÍZ DE CORONEL, ELA RAMONA SALAZAR S., RUDI TORGA/ Tel. (595-21) 373.594/  arami@rieder.net.py  – Asunción/ Paraguay. 2005. 781 pp.).



*********************
LECTURA RECOMENDADA:




MEMORIA VIVA

UN AMOR IMPOSIBLE

JASY MOROTÏ


EL POETA SE ENAMORA DE UNA JOVEN MUCHO MENOR QUE ÉL,

CUYOS PADRES SE OPONE AL ROMANCE

por: MARIO RUBÉN ÁLVAREZ
(Poeta)
alva@uhora.com.py

 

El amor es una canción compartida, un beso deseado y dado por dos, un sueño en pareja. Cuando ello no ocurre es, sencillamente, un imposible. Y es lo que le sucedió a DARÍO GÓMEZ SERRATO -hijo del cónsul de Corrientes, FLORENCIO GÓMEZ, y de doña ÁNGELA SERRATO; nacido el 18 de enero de 1900 en Trinidad y fallecido el 13 de diciembre de 1985 en el mismo barrio de la Capital-, músico de la Banda de Policía, pero sobre todo poeta. "Él es maestro de maestros. Está por encima de todos nosotros", admitió EMILIANO R. FERNÁNDEZ, avaro en calificativos de admiración.

Su hermano FLORENCIO -que llevaba el nombre de su papá- visitaba como novio a PABLA DENIS ROA, con quien se casaría y tendría 10 hijos. Martes, jueves, sábado y domingo era para él sagrados, porque en esos días caminaba desde Trinidad hasta Recoleta para llegar a la casa de su amada.
NABUCO GÓMEZ SERRATO, hijo de Darío, también poeta, recuerda que su padre, quien por entonces pertenecía a la Banda de Policía -donde tenía como compañero al creador de la guarania, JOSÉ ASUNCIÓN FLORES-, una vez acompañó a Florencio a la casa de su novia. Pudo haberle invitado él. Quizá se ofreció -atraído acaso por alguna información recibida- para ir con él. Lo cierto es que el joven músico llegó con su hermano a la casa de los Denis Roa. Bastaron unas palabras intercambiadas y unas miradas que se cruzaron para que Darío Gómez Serrato quedara prendado de la viva poesía que era ROSA DENIS ROA, que apenas tenía 15 años. Ella también sintió arder su corazón una llama inconfundible de afecto hacia el visitante, mucho mayor que ella. Los padres de la muchacha, en complicidad con Florencio, dijeron "no" al romance que se gestaba. Y la historia de amor, al nacer, murió.

Cuando caminaba hacia la casa de Rosa - a veces, con la esperanza de que cambiara el trayecto de las circunstancias-, la luna le acompañaba. En febrero de 1927 -según está fechado en el poemario YASYYATERÉ, de GÓMEZ SERRATO, cuya primera edición se hizo en la imprenta ZURUCU´A, de MANUEL ORTIZ GUERRERO, en 1929, y se reeditó 50 años después -convirtió en vocablos lo que probablemente habitaba ya en su mente mucho antes. Así nació el poema que tituló ÑASAINDY JAVE, que, luego, ya con música de HERMINIO GIMÉNEZ, el pueblo titularía de manera defintiva JASY MOROTÏ.

En los versos el poeta narraba su desgracia amorosa. Allí confesaba que como un mba´asy po´i -tuberculosis- le va minando ese amor sin futuro. La obra está concebida como una serenata en la ventana de la amada. "Papá le hizo escuchar a Rosa en una serenata la obra que había escrito para ella, cantando el propio José Asunción Flores. Aun así, sus padres se mantuvieron intransigentes", relata Nabuco.

Como el noviazgo no se concretó, papa tomó luego un rumbo diferente. Rosa Denis Roa se casaría después con otro", comenta Nabuco.

La canción cobró alas y construyó -independientemente de sus autores- su destino. "Se decía, antes de la Guerra contra Bolivia, que al que cantaba se le aparecía el espíritu de la luna y se enfermaba de mba´asy po´i. Después de la Guerra vino una epidemia de tuberculosis y se comentaba que todos los enfermos habían cantado JASY MOROTÏ, por lo cual contrajeron el mal", rememora Nabuco, partiendo de testimonios recogidos de boca de su padre.

"Como en una parte dice: Che tavy haguéma reikuaava´erã, se creía también que el autor era un loco. Papá se reía cuando me contaba eso", concluye Nabuco Gómez Serrato.

 

JASY MOROTÏ  (x-1)


José Asunción Flores

opuraheivarã mbarakápe

Jasy morotï remaña

mombyryva che rehe rehóvo
py´a tarovágui márö nderekéiva cheichaite avei
ha chéicha remoñáva araka´eve jahupity´ÿva:
ndéko che reindy jasy morotï maña asymi.

Ejehekuavóna ko kuñaitaï róga guy porãme
jasy morotï ehesapemi ko che rendaguã
añesü pehëta ko hovetã guype ha aropurahéita
mba´asy po´ícha che pytéva ohóvo ko mba´e pota.

Rekevareína kuñataïmi ahayhu porãva
epáy ehecha nerokëme oúva oñepo moï
Tupã mba´e jára nerenói haguéma hembe ruguypáva
ha nde rechaségui yvága

 


(x) El autor tituló originalmente el poema "ÑASAINDY JAVE".
.
-1- Del diario ÚLTIMA HORA (El Correo Semanal),

23-24 de marzo de 2001 (Asunción, Paraguay).

Fuente digital:

PARAGUAY PROFUNDO NRO. 14






 

MÚSICA PARAGUAYA - Poesías, Polcas y Guaranias - ESCUCHAR EN VIVO - MP3

MUSIC PARAGUAYAN - Poems, Polkas and Guaranias - LISTEN ONLINE - MP3

 

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
MÚSICA
MÚSICA PARAGUAYA - POLKAS y GUARANIAS (PARA E
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA