PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
JULIO CORREA (+)

  KARAI EULOGIO - Teatro, Segundo Acto - Apohára: JULIO CORREA


KARAI EULOGIO - Teatro, Segundo Acto - Apohára: JULIO CORREA

KARAI EULOGIO (ÑOMOHA'ANGA PUKARÃ)

DON EULOGIO (COMEDIA)

Apohára: JULIO CORREA

 

 

Edición digital: www.guaranirenda.com (Link caduco, revisado en Febrero 2024)

 

Comedia original en tres actos

Advertencias de Guarani Renda:

El lenguaje de esta pieza teatral es algo soez, donde parte de la gracia está en el mal hablar de sus personajes. Lo ponemos aquí para ejemplificar el uso del yopará paraguayo. Por esto mismo, no brindamos su traducción, para no destruir el sentido y la gracia originales de la obra.

Las palabras que deben leerse como en español (acentuación y sonido de las letras) están en negro, y las que deben leerse como guaraní en rojo oscuro. Usamos la cursiva para denotar una palabra mal pronunciada, mal construida, o un hispanismo innecesario.

Esta notación (distinción de colores y uso de cursiva) es mera y exclusivamente para fines didácticos. Por favor, que no se piense que pretendemos corregir al gran Julio Correa.

 

PERSONAJES

Karaí Eulogio: De unos 60 años, canoso.

Juan: De unos 25 años.

Ramírez: Vendedor de quiniela, muy zalamero.

Sotera: De unos 40 años.

Jose'í: Niño de 6 ó 7 años, nombrado como Mitã'i.

Epifania: Jovencita, de unos 20 años.

Ña Mercé: Vieja, de aire religioso.

Panta: De aspecto siniestro, chofer sin trabajo.

Ña Luisa: (no participa en este primer acto) De unos cuarenta años, viste modestamente y no usa afeites.

 

 

 

ENLACE INTERNO PARA VISITA A DOCUMENTO RELACIONADO

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

SEGUNDO ACTO

 

Es la misma decoración del acto anterior. Al levantarse el telón, Eulogio está tomando mate junto a un braserito.

Sotera — (Entrando por lateral derecho del acto, toda emperifollada y llevando un canasto al brazo) Hetaitéma niko rekay'u... Ne reimo'ãi piko nde ryepa pe ka'aitágui.

Eulogio — (Levantando lentamente la cabeza) Tove ta'u, marave ndoikói.

Sotera — (De mal modo) Re kay'u karaiete reína.

Eulogio — Chéko karaí, ha karaícha akay'u va'erã... Térã pio che ni ko ytakúrima ndaikatui ha'u...

Sotera — (Fijándose hacia el lateral derecho) Cháke Pánta, ipirevai hína, ha upéicha jave ha'e nombopukutei voi oporokutu haĝua.

Eulogio — (Intimidado) Che niko mba'eve nda'éi (Toma el brasero y lo saca por la puerta del foro).

Panta — (Entrando por derecha con un ojo en compota) Ne'íra pio rejerure ichupe?.

Sotera — Nahániri. (Eulogio cruza la escena cabizbajo y entra por lateral derecho)

Panta — (Fijándose en Eulogio que en ese momento desaparece por izquierda) Güen día (enojado) che piko ake nde pohéi ajeve nereñe'ẽi che ári rehasávo.

Eulogio — (Desde adentro) Nacherendúinte, güen día ha'éma kuri.

Sotera — (Entrando tras Eulogio) So'o repyrã pio nereme'e mo'ãi?.

Panta — (Fijándose en el mitã'i que entra por foro) Mba'e pio reikotevẽ mitã'i.

Sotera — (Saliendo) Cincuentaite ko o me'ẽ chéve pe karai tuja rakate'ỹ. (Desesperada) Ha mba'e ajapóta ko cincuenta rehe, ko che turcope voi ame'ẽ va'erã treinta. (Al mita'i) Mba'e jeýmaiko reipota ápe nde mitã'i tavyron?

Mitã'i — Ajúnte niko Karai Ulóhio ao ky'a piáari.

Sotera — (Áspera) Ipirevai, oke hína... eju upéi. (Por foro aparece Ña Luisa. Tiene unos cuarenta años, viste modestamente y es bien parecida a una que no usa ningún afeite)

Panta — (Amable) Mba'éichapa Ña Luísa reikomi, eĝuahéna.

Sotera — (Alegre) Nde, ko Ña Luisa niko oumi ra'e.

Panta — (Entrando por derecha) Evy'ákena, Ña Luisa.

Ña Luisa — Epena'ỹ che rehe Karai Panta... (A Sotera) Aikotevẽmi niko Karai Eulogio rehe. Arúko chupe iplatami oipuruka va'ekue chéve.

Sotera — (Disimulando su alegría) Aichijáranga don Ulóhio, ndokeietéko pyhare, imandu'a Ña Metéria amirỹire. Heta orembojahe'o... (Secándose un ojo y luego otro) Ore mante ku chupe ĝuarã.

Ña Luisa — He'ẽ anga upéicha niku va'erã hína.

Sotera — Mba'éma poko oiko ra'e che hegui peẽ'ỹre he'i voi.

Ña Luisa — He'ẽ che ama upéicha, upéichaite. He'ẽ (Cambiando de tono) Eremína chupe aruha aína iplata.

Sotera — Namombayséi, ndokeiete ko pyhare el prove.

Ña Luisa — Tajúna ko'ẽrõ mba'e hendápe, aipóna niko neremombayséi.

Sotera — Helikádo múndope, nitũ kuare ndahelikado véi chugui. Ore mante ku roiko heseve. Pe iplata jepe ku oheja rei rei pérupi ha ori roiko va'erã rombyaty chupe.

Ña Luisa — Mba'égui piko name'ẽi ndéve kóa reme'ẽmi haĝua ichupe. (Le pasa cuatro billetes de cien pesos)

(Panta ve esta escena, al asomarse; se frota alegre las manos y se escabulle)

Sotera — (Tomando el dinero con avidez) Néi, tame'ẽmi katu chupe. (Fijándose en el chico que la estaba observando) Tereho nde rógape mitã'i, nde sy oikotevẽmane nde rehe hína.

Mitã'i — (Extrañado) Ha la ao?.

Sotera — (Amenazando) Néi eguata tereho ko'águi jahecha (A Ña Luisa) Ape ou guiéko péicha... Ko'áĝa voi hetaikoe tembiapó oĩ che ári. (Furiosa) Nde mitã'i oti'ỹ, nacherendúi pako ra'e.

Mitã'i — (Saliendo) Mba'e piko péa.... che pio jagua mba'e.

Sotera — (Subiendo de punto su enojo) Ndaikuaáiko che mba'éichapa rupípa oúva maymáro ápe ndohovéi, ndaipóri pio hembiaporã hóga kuérape.

Ña Luisa — (Toda vergonzosa) E'a ahátamako. (Saliendo) Memóriaitaite mante Karai Ulóhiope ha astimaitéha chupékena eremí ikatútaramo.

Panta — (Por donde entrara) Mboýpa o me'ẽ ndéve pe Ña Luísa.

Sotera — (Airada) Mba'evete nome'ẽi chéve, ndéiko ndetarova reína...

Panta — Anína reñemosantorose, che áma... aikotevẽ...

Sotera — (Cortándole) Name'ẽ mo'ãi ndéve mba'eve.

Panta — Che sueño porã, ahecha che képe peteĩ mitãkuña...

Sotera — (Enojada) Mitãkuña jeýmapa rehecha nde képe... Ha nerova'ãtã. Ha hi'ári reipota plata ave... Upe rehecháva opa nde képe aipóna to me'ẽ ndéve.

Panta — Peteĩ kuña hũ vaíko.

Sotera — Ha nde pio repenáva hũrõ térã morotĩrõ. (Poníendose en jarras). Ndéve niko isái guive...

Panta — Cherendumína, che áma ehendumína.

Sotera — Ndaikuaásei mba'eve, ha'éma niko.

Panta — Ahecha che képe ho'árõ mitãkuña liga...

Sotera — Jepémo rehecha ho'aro iborcita. (Riendo irónica) Asoite pe aĝagua kuña borsita rehe, cuarto máta rehe oĩ ko mypéicha... Mokõi pañuélogui niko asẽma mbohapy borsita. (con desprecio) Ohecha ndaje iliga ho'ãro.

Panta — (Suplicante) Ehendumína che... esperanza. Pe liga niko cero; (mostrando un círculo entre los índices y los pulgares) cero, rehechápa, cero...

Sotera — Ha mba'e pio ere chéve upéape.

Panta — (Cariñoso) Nerentendéi piko che la reinami.

Sotera — (Calmada) Ndéko kele'épente...

Panta — Che nga'u peteĩ tekove japu. (Enojado) Chéko rohayhu'ỹ rire ymáma aha mo'ã Chákope peteĩ mayorndie amboguatávo auto.

Sotera — (Muerta del susto) Nda'éi niko che ndacherayhuiha. Mba'e pio la liga ha la cero he'ise?.

Panta — Nerentendéi piko... Pe ligako he'ise cero ha pe mitãkuña argelmi ahecha va'ekue retyma katu el once... cero once a la cabeza. Oúta...

Sotera — (Como dudando) Oúnepa añete. (Pasando el billete). Kóina ha chereja.

Panta — (Saliendo por lateral derecho) Taha tamonde ku saco.

Eulogio — (Por izquierda) Ramírez pio ndoúi gueteri?

Sotera — Anive reha'ã la kinéla, Karai Ulóhio... la kinélako son juego lasgrón... nerenohẽichéne, nde nandesuértei...

Eulogio — (Con pena) Ndachesuértei... Mamo piko ra'e peraha che máquina?

Sotera — (Con firmeza) Roñongatuka... ro'éma ñiko ndéve hetaiterei jey...

Eulogio — Aikuaaségui niko aporandu... Mamo piko pe raha che rembireko maquinakuemi?.

Sotera — (Encarándose con Eulogio) Roñongatu... Ojapo vai nde rehe.

Eulogio — Mba'e rehe anga piko ojapo vaíta che rehe.

Sotera — Rema'ẽ máquina rehe ha nemandu'a nerembirekóre ha nde triste... nderevy'ai... che rohayhu ha Pánta ave, ha ore roipota revy'a. (Saliendo por el foro) Evy'ákena karaí Ulóhio, che aháta plázape. (Eulogio se sienta y está un momento en actitud de pensativa tristeza).

Panta — (Por derecha, palmeando la espalda de Eulogio) Mba'e pie rekarkulami Karai Ulóhio, karai niko hína nde...

Eulogio — (Mirando fijamente a Panta) Anivéna reha'ã la billar, kuimba'e.

Panta — Aha'ã kuaa múndope.

Eulogio — Chéve naikuéntai reha'ã.

Panta — Epara che pero'y ikuénta haĝua ndéve.

Eulogio — Ndachegustai re ha'ã.

Panta — Ndevýro nde karai tuja.

Eulogio — Ndachevýroi... reganárõ jepe che aperdé katuete.

Panta — Nde pio ipahápe ne tarováma...

Eulogio — (Con pena) Pe billar reha'ã hápeko remoapaimba pe che saco mi amigo...

Panta — Añete ere... águi rire aipe'áta jepi. (Se sienta) Tuicha agolpeá che resa pe billar rehe.

Eulogio — Rehechápa naikuentaiha la billar

Panta — (Jactancioso) Peteĩ tekove niko che reka hína pyhare ha sapy'ánte pénchahágui ndajejokovéi ha agua hi'ári. Ajopy chupe peteĩ tapu'a ve'ỹ. (Mostrando) Péicha ajayvýrõ hi'ari ambota che resa pe billarrehe.

Eulogio — (Admirado) Mba'épe pio reinupa...

Panta — Tereho primero auxiliope eporandu chupe... Oñe'evérõnte ko oñe'e va'erã upéa... sei, siete, ócho cotilla rupi ansumi ra'e chugui. Añandu porã crack pe ikangue ipu ku'ipávo. Jaiko nga'u ñande oñondie... Sapy'a nga'u re ñemboargelse por ejemplo chendie térã Sotérandie por ejemplo (Mostrando). Ha añemoĩ porã péicha ndéve árupi peteĩ.

Eulogio — (Aterrado) Ani, anína.

Panta — Ani rekyhyje, noronupa mo'ãi... ahechukánte niko ndéve, karaí Ulogio.

Eulogio — (Todo tembloroso) Ani rehechauka... chéko chesevo'i chamígo...

Panta — (Autoritario) Cien, cienpa rereko pépe reína.

Eulogio — (Afligidísimo) Areko... kóina la cien...

Panta — (Tomando el dinero y palmoteando a Eulogio) Ha Karai Ulóhio, kuimba'éko nde... ndaipóri chíki che rovake he'i va'erã ndéve... Ainupa va'erã campanaicha hembe guýrupi iñe'e vaiva ndéve. (Saliendo) Chéko ne capanga, chéko ne capanga chamígo.

Eulogio — (Dirigíendose a su nicho) Marã pio pe vale aipórõ, mamo pio oime la pende rayo, umi mba'asyeta... pe parálisi infantil ha pe gieble pueperal piko ndaikatúi pe aprevechami ko arriéro rehe. (Mirando al cielo) Metéria, che señora, reiméva yvápe, emombe'umína chéve el Todopoderosope ko oje japóva che rehe. Pe arriéro ha pe kuña niko, Metéria...

Ramírez — (Entrando) Mba'e pio don Eulogio oĝuahẽ ndéve.

Eulogio — (Desesperado) Amanóta, chepy'aropúta.

Ramírez — Anína rembyasy mba'eve. Areko peteĩ pálpito a la fija.

Eulogio — Otra cosa ko chéve chejukáta.

Ramírez — Reperdé pio rulétape.

Eulogio — Mba'e ruléta pio che aha'ãva.

Ramírez — Iporã che pálpite. Ahecha che képe mbarakaja...

Eulogio — (Enojado) Ha chéve pio ou ni oho la mbarakaja rehecháva nde képe.

Ramírez — Eha'arõna tamombe'u ndéve.

Eulogio — (Desesperado) Ndaikuaaséiko che umi mba'e, chéko che py'a ropútama, chejukátama ko umi mokõi, pe kuña ha ku kuimba'e bárbaro oikóva ko ógape.

Ramírez — Ha la mbarakaja che képe ahecháva opo sapy'a.

Eulogio — (Impaciente) Ndaikuaaséi ha'éma niko ndéve.

Ramírez — Ha opo la mbarakaja pe Pánta rováre ha oikarãimbaite.

Eulogio — (Interesado) Oikarãi pio añete rehecha.

Ramírez — Oikarãimba, ha upéi katu opo pe kuña kyra ajúri.

Eulogio — (Entusiasmado) Ha oisu'upaite voi.

Ramírez — (Sentencioso) Moikõivéva pe ojukaite.

Eulogio — (Contentísimo) Ho'o... mbarakaja'i chamígo. (Con tristeza) Nde mante rehecha nde képe umi mba'e porã.

Ramírez — Iporãko hína kóa.

Eulogio — Mba'e piko iporãta... Chéve ko mba'evéma ndaipóri iporãva.

Ramírez — Eñatendéna ... Mbarakaja siete vida.

Eulogio — Ha piko mba'e chéve upéva?

Ramírez — Ha reinterpretá va'erã niko. Kóa sueño porfético.

Eulogio — Mba'e pio ou ni oho chéve upéa.

Ramírez — Mbarakaja siete vida, el siete arriéro, ha pe kuña mokõi, do, siete y do setenta y do.

Eulogio — Nantendei, nantendei.

Ramírez — Siete ha'e do setenta y do a la cabeza, ndaikatúi rejavývo.

Mitã'i — (Entrando) He'iukáko ndéve mama, Karai Eulogio, pohãmi reipotárõje ojapóta ndéve.

Eulogio — Che niko ndacherasýi, che ra'y.

Mitã'i — Ku Ña Sotéra niko he'i chéve aipo nde rasyha uje'i ajúrõ nde ao ojejohei va'erã piári.

Eulogio — Ijapu, che ndacherasýi. (Saliendo izquierda) Taha taru ndéve che ao ojohéi va'erã chéve nde sy.

Ramírez — Ha reho pio escuélape.

Mitã'i — Yma ndahavéi.

Ramírez — Mba'eha pio che ra'y.

Mitã'i — Ipochy mama.

Ramírez — Ndovaléi, ndovaléi ipochy... ere nde sýpe: chemondo escuélape ta lee kuaa chedeprovécho haĝua ndéve ha che retãme. (Con aire doctoral) La itrución es la juente de la sabidurías y la sabidurías e la juente de la itrución.

Mitã'i — Marã pio la ahase la escuélape laitruciónrã. Áĝa cuartelpe ajapóne laitrución. Umi a la deré ha media güel umía niko che aikuaa porã.

Ramírez — Ere nde sýpe tanemoingue ekuélape...

Mitã'i — Do pésoko cada día nunga ojerure oréve la ore maetra aipo caja ecolarpe ĝuarã. Ha cinco peso'ỹre ndajarúi hína ñande libreta. Mboriahu ku la cinco ndoguereko meméi.

Eulogio — (Entrando y pasando un lio de ropas al mitã'i) Kóina che ra'y.

Mitã'i — Mamítako hasykatu ha ojoheiukáta Ña Luísa membypýke. (Eulogio separa unos calzoncillos y le entrega la ropa al Mitã'i)

Mitã'i — (Inicia el mutis y se vuelve) Havõ repyrãpa ndaraha mo'ãi. Térãpa ajerurénte Ña Sotérape. Ña Luísa niko ome'ẽ ichupe cuatrociento peso odebéva ndéve. Chupénte ajeruréta.

Eulogio — Néi che ra'y tereho... (Mitã'i inicia mutis)

Ramírez — (Tomando el calzoncillo que dejara apartado don Eulogio) Kóana eme'e avei. (Se dirige hacia donde salió el Mitã'i)

Eulogio — (Atajando a Ramírez de un brazo) Qué bárbaro che...

Ramírez — Iky'a niko. Marã piko rehejase kóa, Karai Eulogio.

Eulogio — Ndovaléi, nerehendúi pio he'irõ pe mitã'i ojoheiukátaha ku mitãkuñáme, ku mitãkuña'i Ña Luísa membypýpe.

Ramírez — Ha marã pio oiko.

Eulogio — (Confidencial) Pe mitãkuñáko medio che chíka nunga hína. Ndaipotái la ojohéi la che calzoncillo... calzoncillo puku niko.

Ramírez — Ha marã pio oiko.

Eulogio — Nerentendéi piko chamígo, calzoncillo puku niko, karai tuja calzoncillo niko... (Con misterio) Py'ỹieterei chemondýi pe arriéro, pe Pánta.

Ramírez — Y qué tiene que ver la témpora con la temporada (Eulogio habla al oído de Ramírez) Ha reñemondýiiiiimapa ra'e uje'i.

Eulogio — Tuicha añemondýi.

Ramírez — (Entusiasmado) Suerte upéa.

Eulogio — Mba'e suerte piko che aha'arõvéta ko'ã gente oĩ jave ko che rógape. Che máquina jepe ogueraha hikuái... Hetámako okañy che hegui.

Ramírez — Edenunciána.

Eulogio — Akyhyje ichugui, ipohýiko, oinupávajeko ojereraha katuetei primero auxiliope.

Ramírez — Terehóna polisiápe.

Eulogio — Empleadojeko ha'e upépe.

Ramírez — Ijapu, umíako oñembopolisia gua'únte. Chéma ha'e ndéve.

Eulogio — Ndokyhyjéi voi mba'evégui.

Ramírez — (Golpeándose la frente) Ha Ramírez'i. Aikuaáma rejapo va'erã, rejelibrá haĝua ichugui.

Eulogio — Ndaipóri ipu'aka va'erã hese. Más de mil quiniento repy tataindýma amyendy che sánto kuérape, ha ndohóinte, ha ndoho mo'ãi voínte. Ha ipu'akamíva umi che santo. Pe che tupasỹ aloméno ipu'aka. Naikotevẽi voi cafiapirina rehe che rasýro. Ipu'aka.

Ramírez — Oime ipu'akavéva.

Eulogio — Naimo'ãi ipu'akave che santo kuéragui (mostrando) ávako santoite hína. Ha hi'ári oipytyvõ chupe kuéra Metéria.

Ramírez — Ipu'akave.

Eulogio — Mba'e pio aipo ipu'akavéva. Mba'e sánto piko.

Ramírez — Nasántoi pero ipu'akave sántogui.

Eulogio — Máva pio aipo ipu'akaitéva.

Ramírez — Caballería, upépente tereho ejeheka.

Eulogio — (Desolado) Chamígo, upépeko oĩ mokõi Sargento iprimo.

Ramírez — Tereho aviaciónpe aipórõ.

Eulogio — (Desesperado) Upépeko avei hatã oinupa, isobrino peteĩ omba'apo upépe, tallerpe. Marínore ñoite areko esperanza.

Ramírez — Ho'o Marino pytu'a verá, rromána. Oipeju hatã avei umíva.

Eulogio — Ndoipeju hatãitéi. Ahora niko oipeju'imi gueteri. (Juan entra por foro).

Eulogio — (Amable) Juan, chamígo, eĝuahe. Ymaitépa nderejuvéi ko'árupi.

Juan — (Después de saludar) Amba'apo Karai Eulogio, ha asẽ che mba'apo hágui ha aha va'erã añentrená.

Ramírez — Reha'ã porãite niko kueheambue. Nde memete niko remoingue la gol.

Eulogio — (Entusiasmado) Ndéiko pelotéro aipórõ.

Juan — Aha'ã regularmíjeku. Pe domingo guié ahasa primérape.

Ramírez — Oha'ã porã chamígo, ha'ete pe Aurélio. Nderehechái voi la upe gol omoingérõ ipópe. Ha hatãikoe oinupa la omakaneasévape. Ha'ete voi la Aurélio.

Eulogio — Oĩ porã jevy aipórõ la Olimpia.

Juan — Che niko naha'ãi Olimpiape.

Ramírez — Cerropeko ha'e oha'ã.

Eulogio — Cerro ndoperdévai voi.

Juan — (Con falsa modestia) Oje'énteko.

Ramírez — Mba'égui piko nogana mo'ãi ko umi réfere kuéra okyhyjepáva pende hegui. Pendepohyi eterei peẽ Cerroygua.

Juan — Oje'énteko upéa.

Eulogio — Oha'ã porã voi katu la Cerro.

Juan — (Serio) Che ndajúi ápe cheñe'ẽpohýi peéme ni aporohekávo, ha hi'ári Luí Laterza omanda'imi avei upépe.

Ramírez — Anína ndepochy. Che niko ñañemongeta haĝuante ha'e.

Juan — (Más serio) Chéko ajúnte nderógape aporandúvo pe kuñataĩ ápe oikóva rehe.

Eulogio —(Alarmado) Ña Sotéra pio... ipohýi pe karai oikóva hendie. Oporonupãseterei. Ha hatãjeko oporonupã.

Ramírez — Oinupáva guie ndaje primero auxiliope mante va'erã.

Juan — Ava pio he'i peẽme umía. Ndovaléi marave ha hi'ári hesangy. Heta ainupa pyhare.

Eulogio — Anichéne ichupe. Ndarovia va'erãi niko kuimba'e nde pohýiva ha ikyse porã.

Juan — (Mostrando el cuchillo que trae envuelto en un papel) Kóina ápe la ikyse, ainupa, amohasẽ soro ha aipe'a ichugui.

Eulogio — (Asombrado) Añete piko ere. Chéko akyhyje aryryi ichugui... Oñemomba'ete voi ko che róga rehe. Ha pe kuñataĩ che mongyhyjeve. Michĩ añe'éta ha he'i chéve: ekirirĩ, ipirevai hína, ndejukaiténe. Ndaikatúi amosẽ ko'águi. Oñembosarái che rehe.

Juan — Marã piko reru nde rógape umichagua tekove.

Ramírez — Upéa chave ha'e... Eulogio rembireko máquinakue jepe niko ogueraha... oñembosarái Eulogio rehe...

Eulogio — Ojapóta mante niko ojaposéva... Che niko akyhyje chugui... ha'erõ ichupe oho haĝua niko chenupãtaha, ha oinupa va'ekue ha'ejeko angarillape mante ma ojeraraha... ipohýi ko...

Juan — Nendiénte ko upéa péicha ... che hegui o kyhyje.

Eulogio — (Suplicante) Emosẽmína chéve águi, che juka potámako.

Juan — Nde niko Eulogio nde rógagui re mosẽ va'erãpe remosẽ va'erã.

Ramírez — Ipohýi etereíko pe kuimba'e.

Eulogio — Ha tuicha ikyse... Mba'e anga pio che ajapóta... opoko jepi niko pe ikysére ha he'i chéve cada ipirevai mantéko. Eguatána ehecha omoingérõ che ryepýpe ha ombo jepoyvy che rye apytépe. (Temblando) Che moakãnunduro'ypa aveíko, mba'e pio che ajapóta.

Juan — Che amosẽne águi reipotáro, jaguáicha amosẽne reipotáro.

Ramírez — Emosẽmína kuimba'e sinvergüenza... chéjeko chejéta noha'ãséi voi chendie la kinéla, chejéta voi chendie la kinéla, chejétajeko che.

Eulogio — Upéa jepe niko ndajapúi... pero emosẽmína chéve ikatúrõ. Che kuerái chugui.

Ramírez — Ohóvove Juan ko'águi niko ou jeý va'erã... ha ñenupã ojapo va'erã nde rehe.

Eulogio — (Cortándole) Epýtana chendie eiko. Nereikotevẽ mo'ãi niko mba'eve rehe.

Ramírez — Ha pe kuña, pe tia; pe Ña Sotéra niko oñangareko porãitereíta pende rehe.

Eulogio — Ndaipotái ápe pe kuña, emosẽ avei. Che arúta Ña Luísa ha imembykuña'í oñangareko haĝua ñande rehe.

Ramírez — Ha karaí Eulogio, nde letradoko nde. (Eulogio, picaresco, le hace señas para que se calle)

Juan — Amosẽne ndéve reipota vove.

Eulogio — Emosemína, reipotáva ejerure chéve remosẽ rire... (Escuchando) Aipóna opuka puku oúvo pe kuña, emosẽmandi upéa raẽ.

Juan — Ehejánte chéve.

Sotera — (Entrando, con cartera) Güen día.

Juan — Güen día, nde rehe che aikotevẽ, mi reina.

Sotera — Ndéve piko ku che compañero kuehe nde costilla mopemba va'ekue, ivaletépa ladotor primero auxilioygua.

Juan — Ivale (Rie)

Sotera — Ha revy'a repuka jeýma reína.

Juan — Ahechukáta peẽme.

Sotera — Ndipóri rehechuka va'erã oréve, reise reclamáta... heitaiteve nenupã va'erã Pánta.

Juan — Pántako nonupãi avavépe, kuéve ahesa jokapa, ainupã che ra'ýicha ha tereho águi.

Sotera — (Enojada) Ndéiko ogajára...

Juan — Ko karai, ko óga jára na pende potavéi.

Eulogio — Chekuerái pende hegui, ha reme'ẽta chéve pe plata ome'ẽ va'ekue ndéve chéve ĝuara Ña Luísa.

Ramírez — Ha upéa Eulogio reha'ãta al 72 a la cabeza.

Eulogio — (Con enojo) Jajehejamína nde hegui. (A Sotera) Mamo oime che plata.

Sotera — Ndarekoiete che aipo plata.

Juan — Aipo plata ome'e va'ekue ndéve Ña Luisa.

Eulogio — Ku mitã'i rovake ome'ẽ ndéve.

Sotera — Ha nde pio rerovia mitã'i ñe'ẽ.

Juan — (Enérgico) Eme'ẽ ha tereho.

Sotera —(Enojadísima) Ne pio óga jára che mosẽ haĝua, térã pio nemba'e mba'e.

Juan — (Avanzando hacia Sotera) Ahechaukáta ndéve mba'épa che. (Le arranca la cartera de la mano, la abre y le pasa unos billetes a don Eulogio). Ha águi rehónte va'erã, ha pya'e ave... Térãpa ahenói una comisario?.

Eulogio —(Saliendo por lateral) Taha taru chupe ikachiváche.

Sotera — (Furiosa) Chéve ndikatúi peicha péichante añemosẽ.

Juan — (Con autoridad) Tereho Rramíre eremi chéve Karai Komisáriope tomboumi chéve peteĩ agente. (A Sotera) Ha pe máquina peraha va'ekue ave...

Sotera — (Apuradísima) Upéa niko roguerúta, roguerúta, marãiko komisário rehenoiukáta, aháta voi niko.

Eulogio — Kóina ápe ehupi ko nde baúlmi ne akã'ári, ha tereho... (Le pone el baúl sobre la cabeza. A Juan) Pe icatre eikemi eru chupe.

Juan — (Saliendo por lateral) Ymáma remombytu'u va'erã ko'ávagui che renói rire.

Sotera — (Fijándose en Panta, que aparece por foro) Ñanemosẽko Pánta.

Panta — (Avanzando con aire de matón) Mba'e pio nde karai tuja, oremosẽ mba'épa reína rojokapa haĝua sopápope, térãpa ajopy ndéve cinco puñaladami, mba'e ere jahecha.

Sotera — (Recobrándose) Reikuaamíta nde karai tuja mba'éichapa reporotratá va'erã. (Juan, bajando el catre, pone la mano sobre el hombro de Panta. Panta lo mira y queda tartamudeando.)

Juan — (Señalando el catre) Ehupi péa nde apére, ha pya'éke ave tereho.

Panta — (Ya con el catre sobre el hombro) Karai Eulogio, chamígo, ko che rohayhueteíva.

Eulogio —(Enérgico) Tereho katu he'íma ndéve.

Panta —(Saliendo) Ahátama voínte niko che, jaha Sotéra. (Salen)

Eulogio — (Entusiasmado) Repytáta ápe che ra'y chendie.

Juan — Ndikatúi, chéko amba'apo va'erã.

Eulogio — Natekotevẽi remba'apo, eju ápe che róga kuéra arquilénte rehóne jepi recobrámi chéve... Che niko ndaipóri che gente ápe, che ra'ýrõ reikóta, che ra'ýicha rohayhúta... nde pu'aka Juan, nde pu'aka. (Le estrecha la mano) ho mitã'i cerro, (Mirando hacia el nicho) pende hegui jepe ipu'akave.

 

 

ENLACE INTERNO PARA VISITA A DOCUMENTO RELACIONADO

(Hacer click sobre la imagen)

 

Fuente: RODRÍGUEZ MEDINA, Clemente: Teatro y Cine,

Editorial F.V.D., 6ª Edición, Asunción, Paraguay, 197?. Formato 15 cm × 21 cm, 358 páginas.

 

Edición digital: www.guaranirenda.com (Link caduco, revisado en Febrero 2024)

 
 
 
 
 

 

 

GALERÍA DE MITOS Y LEYENDAS DEL PARAGUAY

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

(Hacer click sobre la imagen)

 

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA