CACIQUE CAPIATÁ
Versión TATAJYVA/ PEDRO ENCINA RAMOS
Familiarizados con el estilo de Ramón Elías después de haber observado sus obras, cabría preguntarnos cómo hubiera retratado al grande y famoso cacique Capiatá teniendo en cuenta tantas cosas fantásticas que circulan en torno al legendario personaje. He aquí algunas pinceladas del mismo:
Ymaitéje oiko ko táva porãme
ijojaha'ỹva kuimba'e pyatã,
…………………………. .
Mamo oimehápe herakuã guasúva,
hese oje'éva ikurunduha,
hu'y ha ñuatĩ umi hasyvéva
márõ ndikatúiva ipire ombokua.
Sapy'a ipochýrõ, ha'ete osunúva,
oñe'ẽ hatãrõ, oryrýi ko yvy,
ha ipy'a guapýrõ hese ikunu'ũva
guyra, panambi ha umi mainumby.
Chupe ojehayhu ha oñemomorãva
ndaipóri rupi ava ijoguaha,
ápe ha mboypýri hese mandu'áva
chupe oñembohérava Kapiata.
P.
……………………………. .
Ndaipórivai henondépe opóva otokoro'o,
ndojehúvai avave osẽva ojetyvyro,
oñembyavara chupe térá iñe'ẽ pyho.
Oikérõ javoraiháre, omomýi hete pire
ombosysýi sysýi háicha ipire guasu saite
ha ojykýi ijehegui hakuáva ñuatĩ ahẽ.
Tahypy'a ijapére ro'y pytũ apatĩ
Kuarahy rata raku ipirére totini...
Ha'e opuka tie'ỹne térã oñembyesavi.
Mbói rãi ha pira ratĩ, taipuku ha tahakua,
ha jaguarete pyapẽ tahâimbe ha tahatã...
ipirére ijaku'i ¡Rehechágui rerovia!
Ojekuaase mba'éichapa hatã ha ijy ipire
"Péva, amóva rupi", "kóicha rupi", "oje'e".
"Jeko jekógui" resẽ. "Ndaje ndajépe" reike.
Upéva pe kuimba'e jepémo ra'e akuã,
ta'eve ha pyryrỹime ndaipóri ijojaha
"Karia'y pire atãme" opárupi ojekuaa.
Upéicha rupi ndaje heraite "Kapiata"
Kapiata, mbyky hápe. Ejora, terehecha
mba'éichapa he'ise "karia'y pire atã".
T.
Orovia ha ndoroviávaipe opytáma
oñyñýire jeherópe hesegua,
ysyry ha ka' aguy ipotypáva
omboje'o hese pe téra: Kapiata.
"D.G.S."
ENLACE A VISITA VIRTUAL DE LA SALA
DE ESCULTURAS DE SERES MITOLÓGICOS
DEL MUSEO "RAMÓN ELÍAS" DE CAPIATÁ
(Hacer click sobre la imagen)
(Fuente: HUELLAS DE METAL Y MADERA– MITOLOGÍA GUARANÍ – MUSEO “RAMÓN ELÍAS”. Por TATAJYVA/ PEDRO ENCINA RAMOS, Editado con el apoyo del FONDEC, Asunción-Paraguay 2005, 141 páginas)
GALERÍA DE MITOS Y LEYENDAS DEL PARAGUAY
(Hacer click sobre la imagen)