Che pykasumi reveveva'ekue chehegui rehóvo
oúva ne ãngue cada pyhare che kéra jopy
rohayhúgui aĩ, ajepy'apy che ne ra'arõvo
michĩnte jepépa nda'ivevuivéi che mba'embyasy.
Ku a más que ko'ẽ, rohayhu asy, narremediavéi
ñaimo'ã voi ku itavymíva mba'e aiko
ama'ẽ asy pe nde rogamíre ha nde nereiméi
korasõ rasy chembotarova, chembojahe'o.
Reveve vaekue chehegui rehóvo, che pykasumi
reipotave'ỹgui rohavi'umi, ni rojavyky
ejumi jeýna, ikatumiháicha, che consolami
taivevuimi che jopy asýva che mba'embyasy.
CHE PYKASUMI : El amor es una paloma que partió y dejó la promesa de una paz que en nuestros valles se aguarda con ansiedad. La poesía que publicamos lleva música de Eladio Martínez y José Asunción Flores. Y se trata de una guarania que ya pertenece al álbum selecto de la música paraguaya: "Che pykasumi".
Fuente: POESÍAS DEL PARAGUAY – ANTOLOGÍA DESDE SUS ORÍGENES. Realización y producción gráfica: ARAMÍ GRUPO EMPRESARIAL, Dirección de la obra: OSCAR DEL CARMEN QUEVEDO. Recopiladores y autores: RAÚL AMARAL, MARÍA BARRETO DE RAMÍREZ, AÍDA ORTÍZ DE CORONEL, ELA RAMONA SALAZAR S., RUDI TORGA/ Tel. (595-21) 373.594/ arami@rieder.net.py – Asunción/ Paraguay. 2005. 781 pp.)
VERSIÓN EN ESPAÑOL DE “CHE PYKASUMI” (POESÍA)
MI TORTOLITA
Mi pequeña tórtola que leve volando de mí te alejaste,
tu imagen retorna una y otra noche a oprimirme el sueño.
En razón de amor me desasosiego y estoy esperándote,
aun siendo recóndita es intolerable esta mi dolencia.
Porque eres cruel estoy trajinando enfermo y febril;
después de acunar el tibio cariño que juntos vivimos,
emprendiste el vuelo: aquí me dejaste, tornándome huérfano,
vagabundo y solo, sumido en tristeza desde aquella vez.
Con el alba crece el amor intenso sin remedio alguno,
ni puedo creer que ande trastornado, errante, infeliz;
padecen mis ojos al mirar tu casa, donde ya no estás,
corazón transido que me mancha el pecho, me hace sollozar.
Tan leve volando de mí te apartaste, pequeña torcaza,
no querías ya que te acariciase la piel, los cabellos;
regresa, te pido, a darme consuelo, como sabes tú,
que se vuelva ingrávido este sufrimiento que me estruja el alma.