PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
FELICIANO ACOSTA ALCARAZ

  CALCO SINTÁCTICO GUARANÍME, 2014 - FELICIANO ACOSTA


CALCO SINTÁCTICO GUARANÍME, 2014 - FELICIANO ACOSTA

CALCO SINTÁCTICO GUARANÍME

 

FELICIANO ACOSTA



Paraguái niko tetã iñe’ë mokõiva. Castellano ha guaraní ymaite guivéma oikove oñondive, ojoykére ha katuete niko ñe’ënguéra peichagua oñomyangekói, oike’imi mante va’erã ojopype.

Ndaipóri niko ñe’ë imarã’ÿva. Rotaetye (1990:103) Oreko katuete ñe’ë oipurúva ambue ñe’ëgui noïriramo jepe oñondive, ojoykére.

Paraguáipe niko pe castellano ipu’akaite guraníre. Omoinge iñe’ë ñane ñe’ë guaraníme opyrü ypy guive umi españolkuéra ñande yvýpe ha mbeguekatúpe omoingéma avei guaraní rekópe, heko oikéma iñe’ëjoajungatúpe.

Kóva hína pe oñehenóiva calco sintáctico. Ojehu pe oñembohasáramo peteï ñe’ë reko ambue ñe’ëme upe oje’e térã ojehaichaite. Diccionario de Lengua y Linguística (1991:40).

Calco iñambue préstamogui. Ko’ápe ñe’ë ojepurúva oiko upe ñe’ë oipurukávape oïhaichaite ha ikatu avei iñambue’imi oñemboheko haçua pe ñe’ë oipurúvape.

Oï he’íva pe ñe’ë ojepurúva nombyiriha ñe’ë oipurúvape ha katu pe calco sintáctico katu ombyiha oikégui pe ñe’ë rekópe, opokógui hi’angaitére.

Ko’açaite ramo hína ko ñane retãme, pe ñane ñe’ë guaraní oipurueterei pe calco sintáctico. Kóva jahechakuaa tapichakuéra ñe’ëme ha umi haihára jehaipýpe.

 

Py’ÿinte ñahendu ñande rapicha he’iramo

 

Ne’irã ajuhumbohovái

Todavía no encontré respuesta

 

Araka’épa  jarekóta  peteï  pa’ü

Cuándo tendremos  un espacio

 

Ikatúpa ajapomokõi porandu

Puedo hacerdos preguntas

 

Pe jepy’apy jaguerekóva

Esa preocupación  que tenemos

 

 

Ko’ã ñe’ëjoajúpe jahechakuaa mba’éichapa pe castellano rekoitépe oïhahina pe guaraníme oñemba’emombe’úva.

Gramática Guaraníme, Canese – Acosta (2001.170) pe imandu’áma hikuái calco-re ha omoï Ko’ã ñe’ëjoaju techapyrã ramo.

 

Omboty  ijuru

Cierra su boca

 

Oipete iñakã

Golpea  su cabeza

 

Jepe Delicia Villagra hembiapokue hérava Guarani Paraguayo 2002.354-pe he’i Tadeo Zarratea ihaipyre Kalaito Pombéro-pe ohaiha guaraní rekoitépe, ipype jajuhumimi avei calco.

 

 

… Oruka ndéve ipojopy  40

     Envia a ti su saludo


… Oikuaa haçua ñande py’a  41

    Conocer para nuestro pensamiento


… Ápe ndaipóri vy’a  41

     Aquí no hay alegría


… Mokõi che py’a  46

    Dos mi pensamiento


… ha mokõi che réra  46

      y dos mi nombre


… poguerekóta mandu’ápe  65

     Les tendré recuerdo en


Oïma calco oiketémava guaraní rekópe ha umi ipuruha ndohe-chakuaavéima, oipurúma guaraniete ramo.

Umi ñe’ë ojepurúva (préstamo) nombyaíri ñe’ë reko. Pe ombyai añetevahíma pe calco. Wagner. (1989.7).

Ymavémi guaraníme sa’i oïva’ekue calco, Ko’áça Katu ojepysovéma ijepuru.

Ñahenduvéma guaraní puruhára jurúpe ha jahechakuaáma umi haihára rembiapokuépe.

Mbo’ehao ha mbo’ehaoguasúpe, oñembo’ekuévo mitã ha mitãrusúpe ikatu avei jahechakuaa.

Umi oñe’ëséva guaranietépe, ombojopara’ÿre, ombohasa pe castellano rekoitépe pe he’iséva guaraníme.

Tekotevëma jahechakuaami calco nomongakuaveiha ñane ñe’ë guaraní ha katu omboyiteha, oikutúgui chupe iñe’ã mbytetépe.

Feliciano Acosta





ARANDUKA PURUPYRE

*       Amusategi, Karmele Rotaetye. Sociolinguística. Editorial Síntesis. Madrid. 1990

*       Canese, Natalia. Acosta, Feliciano. Gramática Guaraní. Colección Ñemity. 2001

*       Cardona, Giorgio Raimondo. Diccionario Lingüística. Editorial Ariel. Barcelona. 1991

*       Enciclopedia Didáctica de Gramática. Editorial Océano. Barcelona. 2000

*       Villagra, Delicia. El Guaraní Paraguayo. Editorial Servilibro. Asunción. 2002

*       Wagner, Claudio. Lengua y Enseñanza. Fundamentos Linguisticos. Andrés Bello. Santiago. 1989

*       Zarratea, Tadeo. Kalaíto Pombéro. Ediciones Napa. Asunción. 1981

 

 

Fuente en Internet: http://tanoacosta.blogspot.com

 

 

 

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

EL IDIOMA GUARANÍ, BIBLIOTECA VIRTUAL en PORTALGUARANI.COM

(Hacer click sobre la imagen)





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA