Che ñe’ã yvágape roguerekóva mbyjami ñemóirõ
ha rohavi’úva che ñe’ẽ yvotýpe ko’ẽju ryke
Ñasaindy resápe che rembe ipotýva nde réra ahenóirõ
Aipe’apaitévo pyhare hovýpe che ãnga rokẽ.
. Embopiro’ýna nde pepo yvytúpe che rekovemíme
. Rehechakuaárõ che rapýva hína mborayhu rata
. Yvate overávo jasy ojoguáva kuña morotĩme
. Ejumi eipo’óvo che py’a ruguágui kerasy rupa.
Nde jurupytéicha purahéi kyrỹime amongaraíta
Aha’ãroitéva che rape pahápe ne ma’ẽ hypy
Ajahusetégui hataindy hovýpe ndéve añesũmíta
Ndepype ahechágui che rekovejára tyvyta jasy.
. Ani remyasẽtei ne royrõ ñañáme ñe’ẽyvotyjára
. Reju ha ovevéne che angata maymárõ mombyry oho
. Ha yvoty hokýne ñande guataha rupi che moyrũ ha’ára
. Nerehenduséirõ iro nde apysápe tyre’ỹ ãho.
Carlos Miguel Jiménez
TYVYTA JASY PYAHU
El númen guaraní se constituye
en sorprendente peana a los pies de la mujer.
La trata con tanto respeto,
exquisita dignidad y primorosa devoción.
Lucen en este canto originales
que no puede morir.
Entre los factores que la singularizan
y surten de vigor su principio vital,
descuella campante su lengua vernácula.
Estos pensamientos los expresa Carlitos
con maestría, fuerza y colorido. T.
ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:
YVOTYTY APYRA’Ỹ
Intérprete: DÚO MÉNDEZ LÓPEZ
Intérprete: VOCES DE AMÉRICA
CARLOS MIGUEL JIMÉNEZ es autor de numerosas canciones que hasta hoy vuelan y se expanden bajo los cielos de América y Europa. Sus poesías musicalizadas más conocidas son: "Alma vibrante", "Golondrina fugitiva", "Mi Patria soñada", "Ángel de la Sierra", "Muchachita campesina", "Flor de Pilar", "Tetã Rayhu Taipoty", "Okarayguamí Akã Sa’yju", "Punta Karapãme Serrato ndéve", y otras.
DARÍO GÓMEZ SERRATO, cuando, se hallaba detenido en la prisión militar de Peña Hermosa, en 1948, le dedicó una bella poesía en castellano con el título de: "CARLOS MIGUEL JIMÉNEZ".
En algunas estrofas decía Gómez Serrato:
"¿Quién es este poeta de rostro duro y suave
como tallado a golpes de martillo o de flor,
que ruge como el tigre, que canta como el ave,
hambriento de justicia y borracho de amor?"
... "Parece un monje loco que dejara el Convento por ir tras la conquista de ambigua libertad
en su amplia frente lleva celeste herida al viento
que le abriera el destino de la fatalidad...".
Fue Carlitos, como se lo llamaba cariñosamente, fundador y primer presidente de ADEG, socio de APA y miembro de N° de la Academia Guaraní, viviendo en la ceguera y en extrema pobreza, entregó su alma al Creador el 29 de agosto de 1970, en Asunción. P.
Fuente: LAS CIEN MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ . Con nuevas incorporaciones y grafía actualizada. Por PEDRO ENCINA RAMOSy TATAJYVA. Asunción-Paraguay 1997 – 425 páginas.
JARDÍN INFINITO
(Traducción de YVOTYTY APYRA’Ỹ)
Mi pequeña patria crece y se expande en su hermosa tierra,
alumbrando el sol una roja flor con blanco y azul;
volverá a subir sin duda tal vez bien allá en la cima
nunca ha de agotarse la sangre que mana por nuestra nación.
Ya no quedará rezagado y sólo lo que es de ella,
canto y danza alegre, etéreo idioma, dulce guaraní.
En ellos revive mi viejo terruño, mi patria soñada:
que surja de nuevo para que los hijos admiren también.
. Lo que Dios plantó con sus propias manos
. bosque verdiazul ya no acabará,
. con él floreció nuestro dulce idioma,
. por lo que ya nunca languidecerá.
. No ha de la tierra sepultar su cuerpo,
. hoy ya nuestra patria su senda encontró . no ha de marchitarse nuestro gran jardín,
. brilla como el sol ¡nuevo Paraguay!
Aquel muy hermoso y largo camino que nace y se extiende
desde la Asunción, cruzando campiñas, llega hasta el Guairá
en mudo lenguaje tantas cosas cuenta al feliz viajero,
anuncia que asoma la blanca alborada a nuestra nación.
En ambos contornos florece en capullo amor que perdura
hombres que en sudor de su frente riega al amanecer:
haciendo brotar para engrandecerla alegre quehacer, puede ser que entonces nuestra patria empiece con fuerza a crecer.
Fuente: "POESÍA PARAGUAYA DE AYER Y HOY" TOMO II (GUARANÍ-ESPAÑOL) de TERESA MÉNDEZ-FAITH - Con prólogo de Lino Trinidad Sanabria - y estudio introductorio de Wolf Lustig. Ilustraciones: Carlos Federico Reyes (“Mitã’i Churi”). Intercontinental Editora, Asunción-Paraguay, 1997. 424 pp.
Visite la GALERÍA DE LETRAS del PORTALGUARANI.COM Amplio resumen de autores y obras
de la Literatura Paraguaya.
Poesía, Novela, Cuento, Ensayo, Teatro y mucho más.
MÚSICA PARAGUAYA - Poesías, Polcas y Guaranias - ESCUCHAR EN VIVO
MUSIC PARAGUAYAN - Poems, Polkas and Guaranias - LISTEN ONLINE
Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento: